Schaars is volgens de Van Dale iets dat in geringe hoeveelheden beschikbaar is. Die beschikbaarheid kan door tijd en ruimte heen veranderen. Bij de eerste corona-uitbraak was wc-papier in geringe hoeveelheden beschikbaar, een paar weken later niet meer. In de woestijn is drinkwater schaars, in Nederland niet.
Economen hebben een preciezere definitie. Dat is nodig omdat schaarste een sleutelrol speelt in de economie. Dat gaan we gebruiken om onderscheid te maken tussen schaars, tekort, beperkte hoeveelheid en zeldzaam.
Bitcoiners noemen bitcoin graag schaars en verbinden daar allerlei geweldige conclusies aan. ‘Bitcoin is (erg) waardevol omdat het (erg) schaars is’, bijvoorbeeld. Maar slaat dat wel ergens op?
Dit is een mooie opmaat naar de vraag wie er de afgelopen twee weken bitcoin kopen en verkopen. En wie niet, dat is misschien nog wel belangrijker. We sluiten af met een blik op de koers van bitcoin. Want waarom is die 29.000 dollar nou zo’n onneembare vesting?
Marktupdate
Schaarste
Economics is the science which studies human behaviour as a relationship between ends and scarce means which have alternative uses. – Lionel Robbins
Stel je een wereld voor waarin alles - voedsel, water, energie, vervoer, smartphones en Picasso’s - zo overvloedig beschikbaar is dat het gratis is. Daar hebben economen niets te doen. We kunnen alle behoeften bevredigen en hoeven niet te kiezen tussen het een of het ander.
Maar zo is het niet. De meeste goederen (en diensten) zijn schaars: bij een prijs van nul is de vraag groter dan het aanbod. Economie gaat over de vraag hoe we een beperkt aanbod verdelen over een onbeperkte vraag.
Het aanpassen van de prijs is een manier om vraag en aanbod met elkaar in evenwicht te brengen. Is er geen evenwicht? Dan ontstaat er een tekort of een overschot.
Een tekort ontstaat als het aanbod bij de huidige prijs onvoldoende is om in de vraag te voorzien. De oplossing is doorgaans om de prijs te verhogen zodat de vraag afneemt en het aanbod toeneemt.
Vaak zit er een vertraging in de toename van het aanbod. Olieproductie is vrij snel opgevoerd en het aanbod reageert snel. Maar meer graan is er pas in de volgende oogst. En voor meer chips moeten er eerst fabrieken worden gebouwd.
Op een tekort volgt regelmatig met vertraging van maanden of jaren een overschot. Zo hebben allerlei industrieën een eigen cyclus met een bepaald ritme. Je kent dat misschien uit de economieles als de varkenscyclus.
Soms helpt het om een begrip te definiëren door te noemen wat het niet is. Schaarste is niet:
- Een product is lastig verkrijgbaar (= tekort)
- Er is een kleine oplage (= zeldzaam)
- Er is een beperkt (i.e. geen onbeperkt) aantal van
Schaarste is dus meer een emergent gevolg van vraag naar een goed dan een intrinsieke eigenschap. Alles met een prijs is schaars. Dus ook alle shitcoins waar men er met een druk op de knop meer van kan maken.
Nu een overstapje naar de digitale wereld. Alles is daar van nature praktisch onbeperkt, want vrijwel gratis te kopiëren. Het moet beperkt gemaakt worden door regels die copyright beschermen of door technische beperkingen van centrale autoriteiten.
Bitcoin is het eerste digitale goed dat in hoeveelheid beperkt is zonder copyright of centrale autoriteit. Dat is de kern van de uitvinding van Satoshi Nakamoto. Het totale aantal bitcoins is vastgelegd in de broncode. Er zijn er 21 miljoen die volgens een vooraf bepaald schema in omloop worden gebracht door de miners.
Bitcoiners spreken soms over schaarste omdat de hoeveelheid beperkt is en niet zomaar kan worden vergroot. Of met de woorden van Microstrategy-ceo Michael Saylor: ‘bitcoin is a digital scarcity’. Maar dat is dus te kort door de bocht.
Dat de oplage beperkt is, betekent niet automatisch schaarste. Als niemand het wil hebben, is er ook geen schaarste. Daarom is het kopiëren van bitcoin ook niet noodzakelijkerwijs een winstgevend plan.
Maar er is daadwerkelijk vraag naar bitcoin. En de oplage is beperkt. En dus is er sprake van schaarste, waardoor prijs vraag en aanbod in evenwicht moet brengen.
Met dat aanbod is wat bijzonders aan de hand. Bij bitcoin kan de productie niet worden opgevoerd. Daar zorgt de difficulty adjustment voor. Het maakt de productie is inelastisch, zodat die niet kan meebewegen met de vraag.
Als de vraag toeneemt, dan is de prijs die nodig is om extra aanbod vrij te maken dus volledig afhankelijk van de bestaande voorraad, en tegen welke prijs die beschikbaar komt.
En nu zijn we waar we wezen moeten. De bestaande voorraad.
De bestaande voorraad
Sommigen van jullie herinneren zich misschien nog de Kimchi premium in 2017 en 2018. De koers van bitcoin was in Zuid-Korea een stuk hoger dan in de VS en Europa, soms wel tientallen procenten. Dat kwam door de grote vraag naar bitcoin daar.
Als handelaar kon je daarvan profiteren. Je verkoopt je bitcoin op een Koreaanse exchange, je wisselt de Koreaanse wons om naar dollars, stuurt die naar een Amerikaanse exchange en koopt meer bitcoin terug dan je oorspronkelijk had.
Het profiteren van koersverschillen heet arbitrage. Een nuttige activiteit omdat die de koersen op verschillende handelsplaatsen naar elkaar toe brengt. En een winstgevende activiteit. Maar destijds niet makkelijk door allerlei juridische en praktische beperkingen.
Je zou kunnen zeggen dat er in die tijd in Zuid-Korea een tekort aan bitcoins was.
Maar dat is een uitzondering. Op de meeste plaatsen is er het grootste deel van de tijd geen acuut tekort of overschot aan bitcoins. Er zijn grote handelsplatforms en die worden door market makers real-time met elkaar in balans gebracht. Het gebeurt niet dat de schappen leeg zijn omdat we wachten op een vrachtwagen met nieuwe bitcoins.
Maar het vinden van de juiste prijs (die past bij vraag en aanbod) bestaat uit twee fasen. De snelle, acute fase en de langzame fundamentele fase.
De snelle speelt zich af op de handelsplatforms. Als bij de huidige prijs de vraag groter is dan het aanbod, dan stijgt de prijs ogenblikkelijk naar het niveau van evenwicht. Dat kunnen snelle bewegingen zijn, zoals we vaak zien op de koersgrafiek.
De langzame is de uitwerking in de hoofden van beleggers.
- Van 15.000 dollar naar 30.000 dollar gestegen? Hm, dan wil ik misschien wel verkopen. Even overleggen en daarna wat bitcoin naar een handelsplatform versturen.
- Van 30.000 dollar naar 15.000 dollar gedaald? Kijk, nu vind ik de prijs weer in verhouding, ik ga wat euro’s naar m’n broker sturen.
Periodes van accumulatie en distributie, waarin de koers zijwaarts gaat na een daling of stijging, geven beleggers de gelegenheid om hun mening over de huidige koers om te zetten in actie.
Sinds half januari stijgt de koers van bitcoin aanmerkelijk. Op 29.000 dollar was de koers 75 procent hoger dan de openingskoers van dit jaar en bijna 90 procent hoger dan de bodem op 21 november.
Met de stijgende koersen wordt, zo hebben we nu gezien, een deel van de bestaande voorraad vrij gemaakt. Voor elke koper is immers een verkoper.
Maar waarom stopte de koers niet met stijgen op 21.000 dollar? Er was tijd zat voor de tweede fase van de prijsvorming, waarin mensen hun bitcoin naar handelsplatforms sturen en in de verkoop doen. Maar de koers steeg verder, blijkbaar was er een tekort aan bitcoin op die koers.
Inmiddels zijn we aangekomen op 29.000 dollar. Al twee weken zien we koersen tussen 27.000 en 29.000 dollar. Wie zijn nu de verkopers? En kunnen we daaruit afleiden hoe het zit met de bestaande voorraad op deze koers? Is er een tekort, en moet de koers verder omhoog?
Wie zijn de verkopers?
Analysebedrijf Glassnode deed deze week onderzoek naar de vraag wie de verkopers zijn. Ze begonnen met de instroom van bitcoin naar handelsplatforms. Met daarbij de aanname dat men daar bitcoins naartoe stuurt om ze te verkopen.
Hieronder staat de grafiek van de netto stroom: de instroom minus de uitstroom. Die is flink positief. Het bereiken van de 29.000 dollar maakt duidelijk een deel van de bestaande voorraad los.
Je kunt adressen waar de ingezonden bitcoins vandaan komen groeperen. Bijvoorbeeld naar hoe lang geleden deze adressen zijn aangemaakt. Dat zegt iets over de aankoopprijs.
De short-term holders zijn verantwoordelijk voor 92,5 procent van de instroom. Dit zijn bitcoins die in de afgelopen 4-6 maanden zijn aangekocht, waarvan een groot deel dus flink op winst staat.
De long-term holders nemen de resterende 7,5 procent van de instroom voor hun rekening. Zij lijken niet erg enthousiast te worden van 29.000 dollar.
Dat past bij wat we weten op basis van andere indicatoren. Neem bijvoorbeeld de CDD: coin days destroyed. Die weegt het volume met het aantal dagen dat de bitcoins in de kluis hebben gelegen. Bitcoins die 6 jaar bewaard zijn, tellen 73 keer zo zwaar als bitcoins die pas een maandje geleden gekocht zijn.
Zo kun je zien op welke momenten hodlers wakker worden en geïnteresseerd raken in het verkopen van hun munten. Hieronder staat een grafiek die dit mooi visualiseert door de CDD over tijd heen vergelijkbaar te maken met z’n eigen trend. Wat we hier zien past bij de eerdere observatie van de long-term holders die hun bitcoin nu nog niet verkopen.
Een andere manier om dit te visualiseren is de Liveliness. Die toont welk deel van alle opgespaarde bitcoin-vasthoud-dagen er vandaag is gereset door bitcoins te versturen.
Glassnode stelt de volgende interpretatie voor:
- Liveliness will trend down when the market prefers to accumulate and HODL coins, building a reservoir of Lifespan, and suggesting confidence in the asset.
- Liveliness will trend higher when the market prefers to distribute old coins, and expend the reservoir of Lifespan, suggesting the asset is considered expensive.
In de grafiek hieronder zie je dat we nu nog in een dalende trend zitten, en dat de trend in de vorige marktcyclus pas draaide toen we op het punt stonden om naar nieuwe all-time highs te gaan.
Als we kijken naar de hoeveelheid bitcoins in bezit van long-term holders, dan zien we een zelfde soort patroon. Die stellen hun bestaande voorraad pas ter beschikking aan nieuwe kopers boven de voorgaande all-time highs.
In de periode daarvoor accumuleren ze, ze laten hun posities langzaam toenemen. Ze zijn netto kopers.
Laten we om het beeld compleet te maken bekijken hoe entiteiten van verschillende omvang zich gedragen.
Hieronder zie je in donkerblauw de consumenten (0-10 bitcoin) en in lichtblauw de vermogenden (10-1000 bitcoin). In die laatste categorie zitten ook kleine fondsen en bedrijven. De rode lijn betekent geen groei en geen krimp. De groene lijn betekent een dagelijkse toename van 900 bitcoin, evenveel als er dagelijks nieuw in omloop komt.
Deze groepen groeiden in maart. Dat betekent ofwel dat deze kleinere spelers meer bitcoin kopen, of dat er kleinere spelers bijkomen.
Hieronder hebben we ook de whales getekend met meer dan 1000 bitcoin. Dit zijn handelsplatforms, grotere fondsen, grotere bedrijven, market makers, OTC-desks en ultra-rijken.
De uitstroom van hen (bruin) naar de kleinere spelers (blauw) past bij andere waarnemingen die we hebben, zoals hedgefunds die omvallen en uitstroom uit exchanges.
Laten we het eens samenvatten:
- Rond 28.000 dollar is een groep verkopers bereid hun bestaande voorraad op de markt te brengen.
- Deze groep bestaat voor 92,5 procent uit short-term holders die een flinke winst realiseren.
- De long-term holders maken nog geen aanstalten om te verkopen. De historie leert ons dat dit pas gebeurt als we in de richting van nieuwe all-time highs gaan.
- De bitcoins stromen van grote (institutionele) partijen naar kleinere (individuele) partijen.
Bij 21.000 dollar en 25.000 dollar was er een tekort aan bitcoin dat alleen maar opgelost kon worden door een prijsstijging. Bij 28.000 dollar werd een groep korte-termijn-handelaars verleid om hun bitcoin te verkopen. En nu? Wat gaat de koers doen?
De bitcoinkoers
Er zijn allerlei signalen dat de rally van 15.400 naar 29.000 dollar wat aan stoom verliest. We zien bearish divergence op de RSI en de reactie op elk prikje richting de 29.000 dollar wordt met een klap afgeslagen.
Ook het sentiment draait wat. Bitcoin als digitaal goud wordt minder belangrijk nu het met de banken allemaal wel mee lijkt te vallen. Zorgen over de aanvallen op crypto krijgen wat meer ruimte.
Overigens, laten we daar ook kort bij stilstaan, het is opvallend hoe onbewogen de koers is na de aanklachten tegen Coinbase en Binance.
In de grafiek hieronder staat de bitcoinkoers in de afgelopen 10 dagen. Ondanks de aanklachten en de negatieve rapporten ging de koers zijwaarts tussen 26.500 dollar en 29.000 dollar.
Op 27 maart daalde de koers plotseling met zo’n 1000 dollar. Dat werd toegeschreven aan de procedure tegen Binance. Maar de grafiek laat zien dat de daling daarvoor al plaatsvond en dat die bovendien ook bij de NASDAQ te zien is, de Amerikaanse techindex. Kortom: groot nieuws, weinig paniek.
Terug naar het afnemende momentum. Het zou helemaal niet gek zijn als we de komende weken eerst wat dalen. Terug naar de 25.000 dollar bijvoorbeeld. Wat lager is ook geen ramp, alles boven de 19.500 dollar is een hogere bodem.
Dat is de structuur van de markt nu: higher highs (HH) en higher lows (HL). Een piepjonge bullish trend.
Hieronder staat de weekgrafiek. We zien hier dat de RSI ruimte zat heeft voor een correctie zonder het momentum van deze trend te verliezen. We zien ook waarom de huidige koers zo’n big deal is. Het is de openingskoers van 2021 en was steun in januari en juni 2021 en ook in mei en juni van 2022.
Maar gaan we nou binnenkort door die 30.000 dollar heen? Nou, als de vraag in stand blijft, waarschijnlijk wel. Want we verwachten niet dat de bestaande voorraad zomaar beschikbaar komt als aanbod. Daar moet iets bijzonders voor gebeuren.
Dat is beslist niet uitgesloten. Als het gaat om aanvallen op crypto hebben we blijkbaar iets stevigers nodig dan een aanklacht tegen Coinbase en Binance. Maar wat dacht je van een opkomende recessie? Nieuwe problemen in de financiële markten? Escalatie van geopolitieke spanningen? Er zijn vijvers vol zwarte (of grijze) zwanen te bedenken.
Het blijft daarom een spannende maar boeiende tijd. Wij volgen het op de voet, en houden jou op de hoogte!
Uit de community
We hebben het vaak over krappe financial conditions. Daarmee bedoelen we dat het moeilijker, duurder, ontoegankelijker wordt om te lenen voor consumenten en bedrijven.
Het FD schreef: “Bancaire onrust maakt geld lenen lastiger en vooral duurder” en “De vrees bestaat dat er een zogeheten credit crunch ontstaat, die kan een flinke wissel op de bedrijvigheid trekken.”
In de community plaatsten we onderstaande grafiek. Die laat zien dat de opslag van de hypotheekrente op de obligatierente een stuk hoger is dan normaal. Voor consumenten is de prijs van een lening sneller omhoog gegaan dan voor de overheid.
Dat is een teken van stress en een veroorzaker van recessies. Maar het helpt ook om de inflatie omlaag te brengen. Meer hierover of verder praten? Kijk in de community.
Grafiek van de week
Nick Timiraos, economisch verslaggever voor de Wall Street Journal, deelde onderstaande grafiek. Daarin zie je voor de afgelopen vijf weken (van woensdag tot woensdag) hoeveel van de vier noodvoorzieningen van de Fed gebruikt werd.
Na de eerste stijging vlakt het af en deze week daalt het voor het eerst. Dit wordt door velen geïnterpreteerd als einde van de acute bankstress.
Zoals we vorige week bespraken: de onderliggende destabilisering gaat voorlopig gewoon door. Pas als een groot deel van de schulden geherfinancierd is of de rente weer daalt, stopt dat. De rust is wedergekeerd, maar geen garantie dat het rustig blijft!
Ten slotte
Vragen, opmerkingen en suggesties zijn van harte welkom in de Bitcoin Alpha community.
Nieuw bij Bitcoin Alpha? Onze vooruitblik op de markt in 2023 met daarin onze aanpak, uitgangspunten en scenario’s vind je hier.
Groet!
Bart, Bert & Peter