Bitcoin is een kracht ten goede

Deze week openen we News met een ietwat zweverige titel. Maar geen zorgen, over een minuut of vijf weet je precies wat we ermee bedoelen.

Tijdens vakanties en feestdagen draaien de nieuwspersen vaak op lager tempo dan normaal. Het kabaal dat er was, kwam van buiten de cryptosector. Daarbij trekken grote en complexe dossiers de aandacht. Denk aan de woningcrisis, de natuurcrisis, een opzwellende kabinetscrisis, en meerdere geopolitieke crisissen. In die context is het prettig dat het rond bitcoin relatief rustig was.

In NRC kreeg DNB-president Klaas Knot de ruimte om op de recente bankencrisis in te gaan. Hij zegt dat Europese banken heel solide zijn en dat veilige depositobanken echt niet nodig zijn. Zo’n saaie bank is volgens Knot een vorm van nostalgie. Een charmant idee uit het verleden dat nu niet meer werkt, want dit soort banken “leiden tot hogere kosten voor de consument”.

Knot heeft een veel beter idee, de digitale euro. “Burgers kunnen mogelijk in de toekomst een rekening bij de centrale bank krijgen. Vervolgens kunnen ze er, bijvoorbeeld met een app op hun telefoon, boodschappen mee doen”, zegt Knot. Klinkt mooi, maar meneer Knot stuurt ons met een kluitje het riet in. De ontwerpeisen aan de digitale euro voorkomen dat hij als volwaardig alternatief kan dienen voor een publieke (spaar)bank.

Helaas werd de met mooie volzinnen omklede centralebankpropaganda zonder weerwoord overgenomen.

We zien dat overigens vaker bij DNB. De toezichthouder neemt een beleidsdoel als uitgangspunt, redeneert daar met een gewichtige nota naartoe, en gebruikt een persmoment om een activistische versie daarvan te presenteren bij monde van een van de directieleden. Het imago van de centrale bank als ‘onafhankelijk kennisinstituut’ zorgt ervoor dat het verhaal voor zoete koek wordt geslikt, of het nu deugt of niet. Begin 2022 werd dit draaiboek uit de kast gehaald bij het aankaarten van bitcoins energieverbruik.

Iets soortgelijks zagen we gisteren in The New York Times. Journalist Gabriel J.X. Dance reisde naar de staten Texas en North Dakota om de “echte kosten van bitcoinmining” in kaart te brengen. Dance schrijft dat bitcoinminers enorme vervuiling veroorzaken en de kosten daarvan deels bij de burger terechtkomen. Zijn artikel laat bij veel mensen de afdronk achter dat bitcoin eigenhandig verantwoordelijk is voor de verwoesting van het klimaat. Een parasiet die links- of rechtsom bestreden moet worden.

The Real-World Costs of the Digital Race for Bitcoin

Bitcoin mines cash in on electricity — by devouring it, selling it, even turning it off — and they cause immense pollution. In many cases, the public pays a price.

The New York TimesBy

Critici wijzen erop dat de redenering van Dance grotendeels een kwestie van creatief boekhouden betreft. Zij zeggen dat de NYT de emissie gemiddeld met meer dan 80 procent overschat. Volgens hen is de rekenmethode van de NYT ongeschikt om aan bitcoins klimaatimpact te rekenen. Ze zeggen bovendien dat de gebruikte data verouderd is, en dat meermaals kosten worden genoemd zonder daarbij de baten te belichten. “Grote en opzettelijke manipulatie van de werkelijkheid”, oordeelt een mining-analist van Galaxy Digital. “Een gevalletje cherry picking inception”, zegt klimaatactivist Daniel Batten.

Het probleem is dat beide kampen doorschieten in hun berichtgeving.

Waar de tegenstander het beeld schetst dat bitcoin enkel kosten heeft, probeert de voorstander te onderbouwen dat bitcoin de schoonste industrie is die bestaat. De waarheid ligt zoals gewoonlijk in het midden. Die begint met de erkenning dat het erg lastig is om te meten welke stroomverbruiker precies verantwoordelijk is voor de uitstoot die plaatsvindt bij de opwekking van elektriciteit. Daar zijn tientallen methoden voor, met sterk uiteenlopende uitkomsten. Vanwege deze complexiteit is dit vraagstuk erg vatbaar voor doelredeneringen. Je redeneert dan (half)bewust en handig slalommend naar een conclusie die je al lang begeerde.

Een rode vlag voor zo’n situatie is het ontbreken van twijfel bij het beantwoorden van een complex vraagstuk. Een objectieve beschouwing geeft die twijfel de ruimte door meerdere invalshoeken te belichten en balans aan te brengen tussen de verschillende zienswijzen die er onherroepelijk zijn. Zij maakt expliciet waar de onzekerheid zit en biedt handvatten die kunnen helpen om tot een preciezer oordeel te komen.

Bij de longread van Dance staat deze rode vlag flink te wapperen. Dat zit hem vooral in wat hij niet heeft opgeschreven. In dit Twitter-draadje vind je daarvan een aantal sprekende voorbeelden. Maar ook daarin ontbreekt wat ons betreft het belangrijkste argument: het nut dat bitcoin voor miljoenen mensen heeft. En nee, het gaat niet om de prijs van bitcoin en de koerswinsten (of -verliezen).