Staat de dollar op omvallen?!

Dikke kans dat je de afgelopen weken berichten zag langskomen over landen die een deel van hun handel gaan afrekenen in een andere munt dan de dollar. Zo mag Kenia de inkoop van Saoedi-Arabische olie afrekenen in de eigen shilling. Gaat Rusland de Chinese yuan gebruiken voor de handel met Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Kocht Frankrijk voor het eerst vloeibaar gas van China met de yuan. Laten China en Brazilië de dollar vallen, overwegen landen in Zuidoost-Azië (ASEAN) hetzelfde te doen, en zijn de gesprekken tussen India en China over het gebruik van de eigen munt vergevorderd.

Deze gebeurtenissen leiden tot alarmistische berichten over de status van de dollar als wereldreservemunt. De redactie van het Chinese Global Times spreekt over het “afbrokkelen van de hegemonie van de Amerikaanse dollar”. Op sociale media zegt men dat de dollar haar uitzonderlijke status aan het verliezen is, met als risico een periode van hyperinflatie. En zelfs op CNN en FOX wordt over de teloorgang van de dollar gefilosofeerd.

Voordat we hierop doorgaan, eerst even een uitstapje. Want wat bedoelt men eigenlijk met de ‘hegemonie van de dollar’?

Stel je een populair bordspel voor, zoals Monopoly. Daarin bewegen spelers over het bord om eigendommen te kopen, huur te innen en geld uit te wisselen. In dit spel gebruikt iedereen Monopoly-geld om hun transacties uit te voeren, en het is de enige geaccepteerde valuta. Beschouw nu de Amerikaanse dollar als het Monopoly-geld van de wereldeconomie.

Hegemonie, afgeleid van Oudgrieks voor aanvoerder of leider, verwijst naar de dominante rol die de Amerikaanse dollar speelt in de internationale handel, financiën en reserves. Net zoals in Monopoly, waar iedereen dezelfde valuta moet gebruiken om deel te nemen, vertrouwen landen over de hele wereld vaak op de Amerikaanse dollar voor hun internationale transacties. De dollar wordt veel gebruikt voor het kopen en verkopen van goederen, het investeren in activa en zelfs als waardeopslag in de reserves van centrale banken.

Deze dominante rol geeft de Verenigde Staten bepaalde voordelen, zoals de mogelijkheid om goedkoper te lenen, lagere transactiekosten in internationale handel en een aanzienlijke invloed op de wereldwijde financiële markten. Het is vergelijkbaar met een speler in Monopoly die de meeste eigendommen bezit, een stabiel inkomen heeft, én een flinke vinger in de pap heeft bij de bank, wat hen meer macht en controle over het spel geeft.

Je begrijpt nu ook dat Rusland en China een hoofdrol spelen in het recente nieuws rond de dollar. Voor hen is het alsof ze Monopoly spelen met oneerlijke regels die hen belemmeren om hun strategieën uit te voeren. Door hun afhankelijkheid van de dollar krijgen ze te maken met valutaschommelingen, schuldproblematiek, verlies van monetaire autonomie en kapitaalvlucht. Ze houden daarom liever de touwtjes in eigen handen, en proberen de macht en controle die ze uit handen gegeven hebben door de dollar te gebruiken terug te winnen.

Zo’n gevestigde structuur doorbreken is niet eenvoudig. De afgelopen 50 jaar was de dollar de meest stabiele en liquide munt. Decennialang heeft ze haar plek verstevigd en zo een sterk netwerkeffect opgebouwd, met de Amerikaanse economie, militaire macht en (geo)politiek als waarborg.

Telkens als de Amerikanen zwakte vertonen, wordt de val van de dollar onderwerp van gesprek. In 2004 zette The Economist in The disappearing dollar al vraagtekens bij de levensduur van de dollar als wereldreservemunt. In 2007 kwam hetzelfde tijdschrift met The panic about the dollar. In 2011 theoretiseerde CNBC over de status van de dollar. En in 2006 kwam CNN met China may move away from U.S. Treasuries. Klinkt bekend?

Vreemd is het niet dat er al decennia gesproken wordt over de opkomst van nieuwe valuta en de neergang van de dollar. De geschiedenis leert dat machtsblokken komen en gaan. Daar ontkomt de VS met haar dollar ook niet aan. Maar dat is geen proces van weken, maanden of jaren, maar van decennia.

Moeten we de recente ontwikkelingen dan maar negeren?