Recent maakte Tether, het bedrijf achter stablecoin USDT, zijn laatste kwartaalcijfers bekend. Onder de streep hield Tether maar liefst 1,48 miljard dollar over. In kas ligt voor 81,8 miljard dollar aan bezittingen, ruim meer dan de 79 miljard dollar die het bedrijf aan verplichtingen heeft.

Vorige week stonden we kort bij de kwartaalcijfers stil. Deze week duiken we er iets dieper in, want afgelopen week maakte Tether bekend een deel van de winst structureel in bitcoin te steken. “Vanaf deze maand zal Tether regelmatig tot 15 procent van zijn netto gerealiseerde bedrijfswinst toewijzen aan de aankoop van Bitcoin (BTC)”, zegt het bedrijf. Tether tekent daarbij aan dat investeringsbeslissingen “conservatief en voorzichtig genomen worden”, en “gericht zijn op het versterken, vergroten en diversifiëren van de reserves”.

Met het bedenkelijke imago dat nog altijd aan Tether kleeft in het achterhoofd, rijst de vraag wat we hiervan vinden.

We beginnen bij de kwartaalrapportage.

Tethers reserve bestaat voor 85 procent uit cash, cash-equivalenten en andere kortlopende activa. Het restant bestaat uit meer risicovolle obligaties en geborgde leningen. Maar ook uit goud en bitcoin. Er ligt voor bijna 3,4 miljard dollar aan edelmetaal in de kluis en voor 1,5 miljard dollar aan bitcoin.

Uit Tether’s laatste Consolidated Reserves Report.

Deze cijfers zijn gecontroleerd door BDO Italië, de vijfde grootste accountant ter wereld. BDO heeft op een andere manier naar de cijfers gekeken dan de partijen deden die betrokken waren bij de Proof of Reserves-rapportages van Binance en andere beurzen. Zij hielden het bij een smalle, vooraf afgekaderde inspectie, terwijl BDO daadwerkelijk zekerheid geeft over de gepubliceerde gegevens. Met andere woorden, de handtekening van de accountant heeft betekenis.

OK, maar wat voor betekenis hebben we het dan over?

Zo’n rapportage doet een bedrijf om vertrouwen te geven aan alle belanghebbenden. Meestal zijn dat de aandeelhouders, klanten, of derde partijen, maar soms is dat een veel breder publiek, zoals bij Tether overduidelijk het geval is. In plaats van 1-op-1 aan alle belanghebbenden te rapporteren, kiest het bedrijf ervoor om dat bij monde van een vertrouwde derde partij te doen.

Je kunt dit type communicatie grofweg in vier categorieën indelen.

(1) Geen rapportage. Het bedrijf heeft geen geïnteresseerd publiek of geen plicht om iets te publiceren. Dat geldt bijvoorbeeld voor bedrijven die geen beursnotering hebben, of gewoon kleine bedrijven, zoals een eenmanszaak of de slager op de hoek. Maar in deze categorie kunnen ook bedrijven zitten die iets te verbergen hebben.

(2) AUP-rapportage. AUP staat voor Agreed Upon Procedures. Een bedrijf schakelt dan een accountant in om een bepaald werkproces door te lichten. Die kijkt of het stappenplan goed in elkaar zit, maar geeft geen zekerheid over de uitvoering of de uitkomst ervan.

Met deze procedure in de hand vertelde Binance de wereld dat er rond de reserves van de beurs geen vuiltje aan de lucht is. Mazars, de accountant in kwestie, besloot daarop de banden met de beurs te breken. Als reden geeft Mazars dat zo’n AUP verwarrend werkt: de leek denkt dat er een (al dan niet uitgebreide) audit is uitgevoerd, maar daar is helemaal geen sprake van. Zo wordt de uitkomst van een AUP al snel misbruikt.

(3) ISAE 3000- of ISAE 3402-rapportage. De afkorting ISAE staat voor International Standard On Assurance Engagements. Deze standaard is de leidraad voor het uitvoeren van een zogeheten assurance onderzoek, de audit. Zo’n audit is bijvoorbeeld bedoeld om aan te tonen dat de interne beheersprocessen van een organisatie ook daadwerkelijk worden uitgevoerd zoals ze zijn beschreven.

Met andere woorden, een bedrijf laat een ISAE 3000-onderzoek uitvoeren als de buitenwereld moet weten dat wat ze zegt klopt. In het geval van Tether is het onderwerp van het onderzoek de rapportage die ze ieder kwartaal publiceert. De tabel die de ingrediënten van de reserve weergeeft, is daar onderdeel van. Accountant BDO zegt daarvan: ‘dit is in orde’ en bekrachtigt dat met een handtekening.

Een kanttekening hierbij is dat het om een type 1-onderzoek gaat. Van de genoemde ISAE-standaarden heb je twee versies. De één controleert de stand van zaken op een specifiek moment in de tijd, type 1, de ander onderzoekt de stand van zaken over een langere periode, type 2. De criticus zou Tethers rapportage dus kunnen wegwuiven, met als argument dat het leuk is dat één keer per kwartaal alles in orde is, maar dat Tether in de tussenliggende periodes vrijuit kan sjoemelen met het geld dat in kas ligt.

Maar dat is wat te kort door de bocht. Het is niet zo dat de accountant even wat bankafschriften bekijkt en dan een stempel van goedkeuring geeft. Voor de beschrijving van hoe een ISAE 3000-onderzoek moet worden uitgevoerd zijn 140 pagina’s nodig. Een klein deel ervan lees je terug in het begeleidend schrijven van BDO, waarin de accountant uitlegt wat ze heeft gedaan. De interne systemen en controleprocedures begrijpen, interviews met het management, vergelijkingen met eerdere meetpunten, controle van correspondentie met derde partijen, enzovoorts.

Kortom, je kunt op basis hiervan met reasonable assurance zeggen dat Tether in kas heeft wat ze stelt te hebben, en dat het onwaarschijnlijk is dat het bedrijf daarmee sjoemelt op het moment dat de auditor weer de deur uit is.

(4) Jaarverslag & jaarrekeningcontrole. Dit is de meest uitgebreide vorm van onderzoek en controle. Het belangrijkste verschil met de vorige categorie is de scope van het onderzoek. Bedrijven met een beursnotering moeten tot in detail verslag doen van wat zich achter de schermen afspeelt, waaronder de financiën. Een accountant inspecteert al die informatie en geeft, indien goed bevonden, een goedkeurende verklaring. Ze maken zichzelf daarmee medeaansprakelijk voor de juistheid van de gegevens.

Let wel dat zelfs de meest uitgebreide vorm van onderzoek niet zaligmakend is. De jaarrekening van Enron en Wirecard werd ook jaren lang goedgekeurd. Daarom spreekt men over reasonable assurance; 100 procent zekerheid is niet te koop.

Terug naar de bitcoinstrategie van Tether. Wellicht heb je het Terra/Luna-debacle nog vers in je geheugen staan. De les daarvan is dat het een slecht idee is om iets dat bedoeld is om perfect stabiel te zijn te voorzien van speculatief onderpand. Is dit daarom niet een enorme rode vlag?