Ludwig von Mises (1881-1973) werd geboren in een Oostenrijk-Hongaars rijk vol grote dromen, maar vol ook diepe spanningen. Als kind uit een intellectueel Joods gezin kwam hij in aanraking met de vooruitstrevende en verfijnde cultuur van het oude Europa. Zijn vader was een ingenieur met een carrière bij de spoorwegen, en die technologische vooruitgang zag je in Mises’ jeugd overal om je heen. Toch broeide er iets. In het hart van dit imperium lag een constante strijd om macht, eigendom en vrijheid, en dat bleef niet zonder gevolgen.
Toen Mises opgroeide en zich als jonge student aan de Universiteit van Wenen inschreef, werd hij geraakt door het werk van Eugen von Böhm-Bawerk. Deze econoom leerde hem dat waarde in de economie niet objectief is, maar subjectief, net als menselijke voorkeuren en keuzes. Dit zette Mises aan het denken. Wat, zo vroeg hij zich af, zou er gebeuren als de staat te veel macht kreeg over deze individuele keuzes? Al snel ontwikkelde hij het idee dat economie in wezen draait om vrijheid – vrijheid om te kiezen, vrijheid om te handelen en vrijheid om te slagen of te falen.
In de jaren twintig, toen de roep om socialisme overal luider klonk, durfde Mises zich fel uit te spreken. Hij zag wat anderen niet wilden zien: het socialistische systeem, zo betoogde hij, kon niet slagen zonder vrije prijzen.
In zijn beroemde essay Economic Calculation in the Socialist Commonwealth beschreef hij dat er zonder marktprijzen geen manier was om een rationele economische berekening te maken. Dat klonk als ketterij in een Europa dat steeds verder opschoof richting staatseconomieën en centralisatie. Zijn kritiek leverde hem felle tegenstand op, zowel van socialisten als van mensen die geloofden dat de staat moest ingrijpen om een stabiele samenleving te waarborgen. Maar Mises bleef bij zijn standpunt. Hij waarschuwde zelfs voor de opkomst van fascisme en totalitarisme, toen dit nog niet als realistisch werd gezien. Zijn voorspellingen bleken akelig accuraat.
Toen nazi-Duitsland Oostenrijk annexeerde, was de situatie te gevaarlijk geworden. Mises vluchtte naar Zwitserland en later naar de Verenigde Staten. In Amerika dacht hij een nieuw begin te maken, maar ook daar wachtte hem geen warm welkom. De economische wetenschap werd gedomineerd door keynesianen die geloofden dat overheidsinmenging juist noodzakelijk was voor groei. Mises, die een diep wantrouwen had tegen staatsmacht, werd gezien als een outsider, een radicaal. Hoewel hij een positie vond aan de New York University, werd zijn salaris niet door de universiteit zelf betaald. Mises moest genoegen nemen met een “visiting professor”-positie die gefinancierd werd door sympathisanten van zijn ideeën.
En toch, ondanks deze moeilijke omstandigheden, bouwde hij in Amerika een nieuwe intellectuele basis. Zijn seminars trokken een groep jonge, gedreven studenten aan, waaronder de latere Nobelprijswinnaar Friedrich Hayek. Hayek zou zijn ideeën over de economie en het belang van een gedecentraliseerde samenleving naar een breder publiek brengen. Mises’ ideeën beïnvloedden ook de opkomst van het libertaire gedachtegoed, dat nog steeds leeft in de Amerikaanse politiek en economie. Zijn werk legde de fundamenten voor de Oostenrijkse school zoals we die nu kennen, een stroming die verzet tegen centrale planning en de waarde van economische vrijheid predikt.
In 1949 publiceerde Mises zijn meesterwerk, Human Action, waarin hij de kern van zijn ideeën samenvatte. Hierin introduceerde hij de theorie van praxeologie, de studie van menselijke actie als basis voor economische analyse. Hij betoogde dat elk economisch proces voortkomt uit keuzes van individuen, niet uit abstracte statistieken of wiskundige modellen. Hij hield vol dat marktwerking de enige betrouwbare manier is om goederen en diensten te verdelen, en dat elke inmenging van de staat de vrijheid aantast en leidt tot een suboptimale uitkomst. Deze boodschap was, en is nog steeds, de kern van zijn denken: het verdedigen van vrijheid in een wereld die steeds meer naar controle neigt.
En dat brengt ons naar bitcoin. Bitcoin is in zekere zin geboren uit dezelfde geest als het denken van Mises. Het ontstond niet door een decreet van bovenaf, maar als een ondergronds idee, verspreid door individuen die geloven in vrijheid, autonomie en de kracht van de markt. Net zoals Mises geloofde dat geld in essentie een marktproduct is en geen staatscreatie, zo is bitcoin ontworpen als geld zonder centrale controle. Het bestaat dankzij een gemeenschap van mensen die, ondanks alles, vasthouden aan de overtuiging dat geld niet in handen van de staat zou moeten zijn.
De parallel gaat verder. Net als Mises hebben bitcoiners te maken met felle kritiek. Ze worden soms gezien als idealisten, of zelfs als gekken die het onmogelijk haalbare najagen. Maar, net zoals Mises zijn tijdgenoten en critici overleefde, zo heeft bitcoin de afgelopen jaren stormen doorstaan, regulering en zelfs verbodsbepalingen overleefd, terwijl het zijn waarde bleef behouden.
Mises gaf comfort op voor overtuiging. Hij verkoos intellectuele eerlijkheid boven acceptatie. En ook bitcoin kent geen compromis. Het is een systeem dat zichzelf blijft bewijzen door in stand te blijven, ongeacht de kritiek. Zowel Mises als bitcoin tonen dat ware vrijheid vaak gepaard gaat met weerstand, maar ook dat visie en doorzettingsvermogen uiteindelijk standhouden, zelfs wanneer de hele wereld tegen lijkt te zijn!
En nu, Alpha’s, gaan we door met de volgende content voor onze Premium Members:
- Zet Microsoft bitcoin op de balans?!
- Eindelijk een brug van en naar bitcoin?
- De GOAT van alle memes
