Laten we het hebben over de hardnekkige oppervlakkigheid waarmee bitcoin nog steeds in de media behandeld wordt. Neem het Nieuwsuur-item van woensdag. Wie zetten ze neer om het fenomeen te duiden? Twee economen met een vooringenomen bril, een toezichthouder die vooral angst uitstraalt, en een finfluencer voor de oneliners en verplichte beelden van grafieken.
Het resultaat: Drie stemmen, één verhaal: bitcoin is lucht. En daarmee zijn we blijkbaar klaar.
Na de herverkiezing van Donald Trump steeg de waarde van Bitcoin tot bijna 100.000 dollar. Waarom gebeurde dat en wat zijn Trumps plannen met cryptovaluta? #Nieuwsuur pic.twitter.com/U6haCBZuGr
— Nieuwsuur (@Nieuwsuur) November 27, 2024
De eerste afslag die ik wil nemen, gaat over intrinsieke waarde. Want noem bitcoin in het bijzijn van een hoofdstroomeconoom, en je ziet de onbedwingbare reflex waarmee deze woorden uitgesproken worden. Een soort financiële Gilles de la Tourette.
Maar wat bedoelen ze daar eigenlijk mee? Economen die dat woord gebruiken, doelen meestal op iets tastbaars. Goud dat glimt, een stuk land waar je op kunt staan, een gebouw waarin je kunt wonen. Dingen waarvan iedereen intuïtief begrijpt: dit heeft waarde.
Maar stel jezelf eens de vraag: waarom is goud waardevol? Omdat het mooi is? Omdat je er sieraden van kunt maken? Nee, het is waardevol omdat we met z’n allen besloten hebben dat het waardevol ís. Het is in beginsel een sociaal contract, een afspraak. En dat contract geldt alleen zolang we er ons vertrouwen in blijven stellen. Net als de euro, net als aandelen, en ja—net als bitcoin.
Waarom, Nieuwsuur, zetten jullie hier geen vraagtekens bij?
Peter Slagter
De tweede afslag gaat over de visie van de toezichthouder. Natuurlijk kijkt een toezichthouder naar de risico’s, dat is letterlijk hun taak. Maar wat opvalt, is hoe dat verhaal altijd blijft hangen in dezelfde refreinen. Witwassen. Fraude. Pump & dumps. Alsof bitcoin alleen maar bestaat in de schaduwen van de economie.
De grap is natuurlijk dat de risico’s waar ze het vaak over hebben, juist ook volop in het traditionele financiële systeem bestaan. Banken die boetes krijgen voor witwassen – dat gebeurt bijna jaarlijks. Ponzi’s? Die zijn van alle tijden, en de grootste exemplaren hebben niets met crypto te maken.
En dan de blijkbaar onstilbare neiging om de onnavolgbare wending te maken van bitcoin naar de rest van de cryptomarkt. Zou een toezichthouder ook over gevaarlijke pennystocks beginnen te ratelen als hem gevraagd wordt naar zijn mening over een nieuwe recordkoers van een Microsoft- of Tesla-aandeel?
Waarom, Nieuwsuur, zetten jullie hier geen vraagtekens bij?
De derde afslag gaat over een gedeelte dat überhaupt vaak ontbreekt. Bitcoin probeert waarde niet te ontlenen aan fysiek bestaan. Het biedt waarde door functionaliteit. Het is schaars, het is wereldwijd, het is digitaal eigendom dat niemand van je kan afpakken. Het werkt als een financieel netwerk dat altijd open is, nooit een fout maakt, en niemand voortrekt.
Zo ontsluit bitcoin toegang. Voor mensen zonder bankrekening, voor ondernemers in landen waar traditionele banken hen negeren, voor iedereen die waarde wil versturen zonder grenzen of hoge kosten.
Bitcoin ontsluit koopkracht. In landen met hyperinflatie biedt het een toevluchtsoord, een manier om spaargeld te beschermen tegen de gulzigheid van falende overheden.
Bitcoin ontsluit nieuwe infrastructuur. Voor razendsnelle en goedkope betalingen. Van kleine transacties in winkels tot grensoverschrijdende betalingen. Maar ook op het gebied van stroom- en warmteproductie. Een katalysator voor de transitie naar duurzame energie.
Bitcoin ontsluit strategische mogelijkheden. Landen en bedrijven gebruiken het als hedge, als reserve, als manier om externe perverse prikkels te omzeilen.
Bitcoin ontsluit innovatie. Het is een open, neutraal financieel systeem dat overal en altijd werkt, zonder dat je toestemming nodig hebt.
De waarde van bitcoin zit niet in wat je kunt aanraken, maar in wat het doet. En zo is er een veelheid van redenen waarom bitcoin groeit; of kan falen.
En daarom, Nieuwsuur, is het tijd voor journalistiek die verder kijkt. Verder dan de finfluencers met hun grafiekjes en de economen met hun reflexen. Die niet alleen de risico’s bespreekt, maar ook de kansen ziet. Die niet blijft hangen in clichés over tulpenbollen en intrinsieke waarde, maar onderzoekt hoe bitcoin de wereld verandert – van El Salvador tot Istanbul, van een ondernemer in Nigeria tot een multinational in de VS.
Want als je bitcoin blijft reduceren tot “lucht” of speculatie, dan vertel je niet het hele verhaal. En journalistiek zou toch juist dáár moeten beginnen: bij nieuwsgierigheid, nuance en de wil om het onbegrijpelijke te doorgronden.
Bitcoin is meer dan koersgrafieken. Het is technologie die deuren opent waar traditionele systemen ze sluiten. En dat verdient een beter verhaal.
Ben je Plus-lid? Dan gaan we door met de volgende onderwerpen:
- ‘Dino coins’ herrijzen uit de as
- Winst voor privacy?
- Opties op bitcoin ETF’s: ‘Big fish bait’
