Ik zit aan de eettafel en staar even naar buiten. Het oogt grauw, iets mistroostig, en koud. Om me heen hoor ik dat veel mensen rondlopen met een snotneus of zijn geveld door – jawel, hij bestaat nog – het coronavirus. Het is typisch voor de weken voor kerst. We zijn toe aan warmte en gezelligheid, maar moeten nog even doorbijten.
Ergens in mijn grijze massa ging een luikje open. De kerstbestanden van 1914.
Toen kroop de kou ook langzaam omhoog vanuit de grond. Soldaten met natte laarzen. Stijve vingers. Ademhalingen die wolkjes achterlieten in de lucht. Langs het Westfront deed december zijn intrede zoals dat alleen in een oorlogswinter kan: modderig, grijs en - gevoelsmatig - eindeloos.
We zijn inmiddels op dag 15 van de Feestmaand. We delen nog steeds dagelijks cadeaus uit, houden mooie Discord-sessies en verwelkomen veel nieuwe Alpha’s.
Ben jij nog geen Plus-lid? Dan hebben we een mooi kerstcadeau voor je onder de virtuele boom gelegd:
- 80% (!) korting op 3 maanden Plus-abonnement
- Tientallen cadeaus voor bestaande en nieuwe (⬆️) Plus-leden
- Exclusieve prijzen voor verwijzers
- En een volle agenda met content speciaal voor Plus-leden
Meer weten? Check: https://bitcoinalpha.nl/feest. Doen!
In de maanden ervoor was er al flink geschoten. Soms fanatiek, door soldaten zelf. En soms mechanisch. Het lawaai hoorde erbij. Het hoorde zelfs zó bij de oorlog dat stilte verdacht was. En toch werd het op een gegeven moment stiller. Niet overal tegelijk. Niet op bevel. Gewoon… minder.
Aan de Duitse kant verscheen licht. Kaarsen. Een kerstboom. Zacht gezang. Aan de overkant luisterden mannen die net zo moe waren. Net zo ver van huis. Iemand zong terug. Iemand stak zijn hoofd boven de rand van de loopgraaf. Geen schot. Nog iemand. En toen gebeurde iets wat nergens in een draaiboek stond.
Soldaten uit beide kampen liepen het niemandsland in. Ze schudden handen. Wisselden sigaretten uit. Deelden chocolade met elkaar. Foto’s van vrouwen en kinderen werden uitgewisseld. Er werd gelachen. Er werd zelfs gevoetbald, tussen de kraters en het prikkeldraad. Zonder de moordende orders bleven enkel mensen over die zichzelf in de ander herkenden.
Het kerstbestand van 1914 was geen officieel bestand, uitgevaardigd door een generaal. Het was er gewoon ineens. Door de omstandigheden ontstond een sfeer van leven en laten leven. Die stemming sloeg overigens snel weer om, nadat officieren ingrepen met het bevel om de wapenstilstand op te heffen. Die was ongewenst, omdat het ‘de orde’ ondermijnde.
Dat is misschien wel het meest opvallende aan dit verhaal. Niet dát het gebeurde, maar hoe snel het werd teruggedraaid. Systemen verdragen slecht wat ze niet kunnen aansturen. Zeker in tijden van conflict, een periode waarin controle het hoogste goed is.
En toch was daar ineens een kort moment van echtheid. Een spontane vorm van vertrouwen. Bottom-up, zonder centrale regie. Mensen die zich aan ongeschreven regels hielden, juist omdat ze daar zelf voor kozen. Dat patroon zie je vaker terug in de geschiedenis. Als druk toeneemt, als onzekerheid groeit, als grote systemen falen, dan ontstaan er kleine eilanden van samenwerking. Lokaal, vrijwillig, tijdelijk, maar meestal betekenisvol.
December is een maand waarin dat instinct automatisch naar boven lijkt te komen. Het jaar loopt op zijn einde en mensen zijn moe. De ruis van het dagelijks leven –economisch, politiek, digitaal – wordt wat naar de achtergrond gezet. Er is behoefte aan minder prikkels, en meer rust. Aan minder loze beloften, en aan meer houvast. Aan reflectie, in plaats van aan vooruit ploeteren.
Op zulke momenten verandert ook hoe we naar systemen kijken. Naar geld. Naar vertrouwen. Naar de vraag wie eigenlijk de regels bepaalt, en waarom we die volgen.
Bitcoin past in dat rijtje, juist op deze dagen. Niet zozeer als luid statement, of als ideologisch wapen in een strijd. Maar als een systeem dat werkt omdat mensen het samen eens zijn over de spelregels. Geen centrale partij die kan ingrijpen. Geen knop die wordt omgezet omdat het even beter uitkomt. Gewoon: afspraken die blijven gelden, ook als het ongemakkelijk wordt.
Net als dat kerstbestand is bitcoin niet ontstaan uit perfect geplande harmonie. Het ontstond uit wantrouwen in bestaande structuren. Uit de wens om iets te bouwen dat blijft functioneren als anderen het laten afweten. Dat klinkt groot, maar het voelt in de praktijk vaak klein. Rustgevend zelfs.
De kerst van 1914 veranderde de oorlog niet. De loopgraven bleven. Het geweld keerde terug. Maar voor even herinnerde het iedereen aan iets fundamenteels: dat samenwerking geen bevel nodig heeft. Dat vertrouwen niet altijd van bovenaf komt. En dat zelfs in de donkerste winters mensen instinctief zoeken naar iets wat standhoudt.
Pas als het systeem stilvalt, zie je wat eronder ligt.
Méér Alpha
Ben je Plus-lid? Dan gaan we door met de volgende onderwerpen:
- Do Kwon krijgt 15 (!) jaar cel voor Terra/Luna-fraude
- Stablecoins schuiven naar het midden van het financiële systeem
- Crypto loopt het bankwezen binnen
