Op 13 maart 1964 werd Kitty Genovese aangevallen en vermoord in een buitenwijk van New York. Het was een gruwelijke, langdurige aanval die in de media wereldwijde verontwaardiging veroorzaakte. Het meest schokkende? Maar liefst 38 mensen zouden getuige zijn geweest zonder in te grijpen of de politie te bellen. Niemand kwam haar te hulp. Hoe kon dit gebeuren?
Psychologen die deze zaak onderzochten, kwamen al snel met verklaringen die veel zeggen over groepsdynamiek. Een belangrijke oorzaak was de verspreiding van verantwoordelijkheid. Hoe meer mensen getuige zijn, des te kleiner de kans dat iemand actie onderneemt, simpelweg omdat iedereen denkt: “Iemand anders doet het wel.” Daar kwam sociale bewijskracht bij kijken. Mensen observeren elkaar om te bepalen hoe ze moeten reageren. Als niemand iets doet, lijkt dat een signaal dat actie niet nodig is. En dan is er nog de angst voor afwijzing. De schroom om misschien verkeerd te handelen en jezelf voor schut te zetten.
Deze psychologische krachten werkten samen als een perfect storm. Niet één factor is op zichzelf voldoende om dit passieve gedrag te verklaren, maar de combinatie leidde tot een haast onwerkelijke situatie. Het tragische lot van Kitty Genovese was hierdoor niet alleen een gebeurtenis, maar ook een les in hoe menselijk gedrag soms op onverwachte manieren kan ontsporen.
Interessant genoeg klopte het oorspronkelijke verhaal niet helemaal. Onderzoek toonde later aan dat niet alle 38 mensen passief toekeken; sommigen probeerden wel degelijk te helpen, en anderen waren zich niet volledig bewust van wat er gaande was. Toch blijven de lessen uit deze gebeurtenis actueel. De dynamiek van gedeelde verantwoordelijkheid en groepsgedrag speelt nog altijd een rol, of het nu gaat om noodsituaties in het dagelijks leven of om collectieve bewegingen in financiële markten.
Maar waarom hebben we het hierover in deze nieuwsbrief?
Charlie Munger, de bekende investeerder en zakenpartner van Warren Buffett, gebruikte dit verhaal ooit als voorbeeld om het Lollapalooza-effect te illustreren. Dit effect beschrijft hoe meerdere krachten tegelijk kunnen samenwerken en leiden tot een resultaat dat veel groter is dan de som van de delen. Munger gebruikte het om irrationeel menselijk gedrag te verklaren, zowel in het dagelijks leven als in de financiële wereld. De term zelf komt overigens uit de Amerikaanse volkscultuur en werd lang gebruikt om iets spectaculairs of uitzonderlijks aan te duiden, voordat Munger het een gedragspsychologische draai gaf.
Komend jaar lijkt in de startblokken te staan om zich te ontpoppen als Lollapalooza-jaar voor de cryptomarkt. Verschillende signalen staan op groen en kunnen samen voor een explosieve dynamiek zorgen. De omarming van bitcoin door Trump, daaraan gerelateerde beleidsveranderingen, de inmenging van financiële instellingen, nieuwe financiële producten die boven verwachting goed presteren, betere regels voor accountants, macro-economische rugwinden, en ga zo maar door.
De recente correctie? Die past gek genoeg in dit grotere plaatje. Net zoals twijfel de markt snel kan doen dalen, kan euforie met hetzelfde tempo terugkeren. Dat is de aard van het beestje: psychologische krachten die elkaar versterken en onverwachte bewegingen veroorzaken. En het mooie is dat, als al deze krachten samenkomen in 2025, de cryptomarkt zomaar haar spectaculairste jaar tot nu toe kan beleven.
Zoals Charlie Munger al wist, worden de grootste bewegingen niet gedreven door cijfers, maar door de mensen erachter.
Ben je Plus-lid? Dan gaan we door met de volgende onderwerpen:
- Twijfel over Amerika’s bitcoinreserve
- Messari: massa-adoptie is begonnen!
- Wat betekent de Travel Rule voor jou?
