Als je de sociale media een beetje in de gaten houdt, dan zul je vast ook de honderden pixelige plaatjes langs hebben zien komen die voor onvoorstelbare bedragen van eigenaar wisselen. Wat bezielt ze? Mis je iets? Moet je er iets mee?
Samenvatting
- Een NFT is een digitaal eigendomsbewijs dat verwijst naar een uniek object in de digitale of fysieke wereld.
- Of een NFT waarde heeft, hangt af van de waarde van het object waar het naar verwijst.
- Je kunt in NFT’s investeren door je te verdiepen in een bepaalde markt of door een aandeel te nemen in de infrastructuur.
- Houdt bij investeren ook rekening met opofferingskosten: vergelijk de mogelijke opbrengst én het risico van NFT's kopen met gewoon bitcoin aanhouden.
We moeten het nog even hebben over NFT’s. Voor de tweede keer dit jaar stelen ze de show in cryptoland. Op Twitter lijkt het alleen nog maar over punks, rocks en loot te gaan.
Ik hoor van veel bitcoiners dat deze NFT-mania een beetje langs ze heen gaat, maar dat er toch ook dat knagende gevoel is van de boot missen. Of zoals Peter pas in een Roundup hierover schreef: ‘Dit is hoe je je voelt als boomer’.
Het leek me daarom goed om er een Alpha aan te wijden. Eerst een korte primer in wat NFT’s ook alweer zijn. Dan wat duiding van de hype begin dit jaar en de hype nu. En tenslotte iets over wat je ermee kunt als investeerder.
Fungibility
Elke euro is onder te verdelen in honderd centen, waarbij het van groot belang is dat die centen onderling uitwisselbaar zijn. De ene cent is evenveel waard en even bruikbaar als de andere cent. Die uitwisselbaarheid noemen we fungibility. Het is nuttig voor geld om heel uitwisselbaar te zijn. Als ik jou een tientje leen, dan hoef ik niet exact hetzelfde tientje terug, en twee vijfjes is ook best.
Die uitwisselbaarheid is niet binair - wel of niet uitwisselbaar. Het is eigenlijk een schaal van totaal niet uitwisselbaar naar perfect uitwisselbaar. Zo zijn er landen waar maagdelijk briefgeld geliefder is dan zwaar gebruikt briefgeld, omdat je bij de laatste kans loopt dat het niet wordt geaccepteerd.
Ook bij bitcoin is perfecte uitwisselbaarheid geen gegeven. Dat komt omdat je van elk bitcoinbedrag in de blockchain de volledige transactiegeschiedenis kunt achterhalen. Zit daar een smetje op, bijvoorbeeld omdat een privacyverhogende techniek is gebruikt waar de toezichthouder niet blij mee is, dan zouden die bitcoins minder waard kunnen zijn dan maagdelijke bitcoins die net door een miner in omloop zijn gebracht.
Voor geld is fungibility een wenselijke eigenschap, maar voor de meeste andere dingen in de wereld juist niet.
Als je ’s ochtends je kind naar het kinderdagverblijf brengt, dan wil je ’s avonds precies hetzelfde kind terug, en niet een willekeurig exemplaar. En als je van een goede vriend een Picasso leent, dan kun je niet een willekeurig schilderij van ongeveer dezelfde afmetingen teruggeven. Het zal exact die Picasso moeten zijn, bij voorkeur in exact dezelfde staat. Hetzelfde geldt voor auto’s, flessen wijn, sieraden, huizen of het auteursrecht van een boek. Die zitten aan de niet-uitwisselbare kant van het spectrum.
Non-fungible tokens
Een non-fungible token (NFT) is een digitaal eigendomsbewijs dat net als een fungible token, zoals bitcoin, met een cryptografisch bewijs kan worden overgedragen aan een ander. Maar het verschil is dat een NFT niet-uitwisselbaar en uniek is. Simpelweg omdat dat token verwijst naar een uniek object, of dat nu digitaal of fysiek is.
Een bitcoin heeft waarde omdat het geheel van bitcoins waarde heeft: het netwerk, de diensten eromheen, het nut van het geldsysteem als geheel voor alle gebruikers.
Een NFT heeft waarde onafhankelijk van alle andere NFT’s. Dat kan zijn omdat het een verzamelaarsobject is, zoals (digitale) kunst, of omdat het nuttig is, zoals een domeinnaam, of omdat er toekomstige inkomstenstromen aan gekoppeld zijn, zoals een bepaald recht of bezitting.
Het maken van een NFT is een simpel klusje en in de basis stelt een NFT niet zoveel voor: een vingerafdruk van het object, wat andere beschrijvende gegevens en een handtekening. Het interessante gedeelte komt daarna.
Een NFT is programmeerbaar. Je zou bijvoorbeeld kunnen vastleggen dat bij verkoop van een NFT de maker telkens ook een deel van de opbrengst krijgt. Als de kunstenaar een werk verkoopt voor duizend euro, en de eerste eigenaar het doorverkoopt voor een ton, dan profiteren beide van de waardestijging.
Je kunt een NFT bij het maken opknippen in honderd of duizend ‘aandelen’ en die verhandelbaar maken. Je zou ze zelfs van tevoren kunnen verkopen om zo geld op te halen om een kunstwerk te gaan maken. Crowdfunding waarbij je van tevoren een deeltje van het eigenaarschap koopt en dat direct kunt verhandelen. Zo kunnen heel nieuwe businessmodellen voor makers ontstaan. Je zou iedereen met een bepaalde NFT toegang kunnen geven tot een afgeschermde website of app. Of misschien organiseer je een exclusief evenement waar alleen de grootste fans kunnen komen, te bewijzen door bezit van een NFT. Het geeft artiesten en sporters een directere band met hun fans.
Toekomstmuziek
Het ecosysteem van NFT’s is - net als dat van DeFi - een stuk jonger dan dat van bitcoin. Artiesten, sporters, consumentenmerken en musea experimenteren ermee. Het digitale kunstwerk van Beeple dat voor 69 miljoen dollar werd verkocht, was een spectaculaire uitschieter.
Voor veel van wat we hierboven beschreven, moeten nog protocollen en standaarden ontstaan. Er moet nog van alles worden gebouwd aan platformen en apps.
We moeten de identiteit van de maker nog slimmer aan de NFT koppelen. We moeten nog uitvinden hoe dit juridisch precies werkt, en dan bij voorkeur zodanig dat het wereldwijd geldig is en niet slechts in één jurisdictie.
In augustus 2021 schreef de Amerikaanse dance producer 3LAU: “Als je vandaag een van mijn NFT’s bezit, dan zul je binnenkort ook de rechten van mijn muziek bezitten, wat ook betekent dat je recht hebt op de opbrengsten uit die muziek.” Wanneer dat ‘binnenkort’ is? Geen idee.
De NFT-hypes van dit jaar
In het eerste kwartaal van 2021 kwam het grote publiek voor het eerst in aanraking met NFT’s. Het hoogtepunt was ongetwijfeld het kunstwerk van Beeple dat voor 69 miljoen dollar werd verkocht. Het haalde wereldwijd de journaals en de voorpagina’s van kranten.
De focus lag in deze eerste NFT-golf op creatieve werken zoals beeld, muziek, video, tekst en 3D-ontwerpen. Muziekstukken, tweets en fragmenten van een basketbalwedstrijd werden een NFT. Sporters, kunstenaars, influencers en grote merken haakten aan en begonnen te experimenteren.
Al snel werd duidelijk dat het voorlopig bij experimenten zou blijven. Op allerlei vlakken is de technologie nog onvolwassen. De schaalbaarheid van ethereum, de integratie in het bestaande juridische systeem, de standaardisatie van de tokens, en ga zo maar door. Kortom: NFT’s als vastlegging van digitaal eigendom is een blijvertje, maar we hebben nog een hoop te doen.
En toen kwam deze zomer de tweede NFT-golf, met crypto collectibles in de hoofdrol. Een collectie is een serie van op elkaar lijkende afbeeldingen. Items uit sommige collecties worden door verzamelaars voor grote bedragen gekocht. In elke serie zijn er karakteristieken die het ene item zeldzamer, gewilder, duurder maken dan het andere. Het is de digitale variant van het verzamelen van postzegels, klassieke auto’s of exclusieve whiskey. Of misschien komen ruilkaartspelen zoals Pokemon of Magic: The Gathering nog meer in de buurt.
De CryptoKitties en CryptoPunks zijn misschien de bekendste collecties. Deze verzamelingen stammen al uit 2017. De laatste maanden is er een stortvloed aan nieuwe collecties bijgekomen. Apen, rotsen, wormpjes, lijntjes, bloemen, clowns, verzin het maar.
Dat brengt ons bij de vraag waarom zo’n verzamelaarsitem waarde zou hebben. Als er een oneindig aantal verzamelingen kan worden gemaakt, waarom zou de ene dan wel en de andere dan geen waarde hebben? Of iets algemener: waarom zou een bepaalde NFT waarde hebben?
Investeren in NFT’s
Het is belangrijk om te beseffen dat ‘een NFT’ op zichzelf niets waard is. Dat Beeple het token dat hoort bij zijn collage van 5000 foto’s verkocht heeft voor 69 miljoen dollar betekent niet dat elke andere NFT ook zo veel waard zal worden.
Om de toekomstige waarde van een NFT te kunnen inschatten, moet je dus verstand hebben van de kunst(enaar) en niet (alleen) van de technologie.
Een succesvolle kunsthandelaar heeft zich hoogstwaarschijnlijk jarenlang verdiept in een bepaald stukje van de kunst. Zestiende-eeuwse landkaarten, moderne beeldende kunst of jazzmuziek. Het hele landschap van NFT’s is nu nog minuscuul in vergelijking met kunst, maar als dit een grote vlucht neemt, dan zegt ‘handelen in NFT’s’ net zoveel als een kunsthandelaar die gespecialiseerd is in ‘dingen’.
Als je geld wilt verdienen met NFT's dan kun je natuurlijk je eigen creatieve werken als NFT's uitbrengen. Maar voor veel mensen ligt dat wat ver van hun bed. Dan zijn er ook nog deze twee opties.
Optie 1. Je investeert in de technologie. Denk aan de infrastructuur waarop NFT’s worden uitgegeven, geprogrammeerd en verhandeld. Dan zeg je eigenlijk: ik weet niet welk schilderij de volgende Mona Lisa wordt, maar ik geloof wel dat er een grote markt voor schilderijen kan ontstaan.
Een voorbeeld is de metaverse index (MVI), een mandje met crypto-assets van projecten die infrastructuur voor de metaverse bouwen, waaronder NFT-infrastructuur.
Optie 2. Je verdiept je in een bepaald domein, bijvoorbeeld dancemuziek, in-game items, crypto collectibles of meme art, en je maakt een goed onderbouwde inschatting van toekomstige waardeontwikkeling van de digitale bezittingen in dat domein, en dus van de daaraan gekoppelde NFT’s.
Laten we in het bijzonder even kijken naar de crypto collectibles, waar nu veel aandacht voor is.
Het begon in 2017 met de Kitties en de Punks. Nu komen er dagelijks nieuwe collecties bij. Om de kansrijke collecties te vinden zul je moeten kijken naar de makers en hun track record, de community en hun betrokkenheid, de schaarste en eigenschappen van de verzameling, enzovoorts. Als je dat goed inschat en er vroeg bij bent, dan zou je wellicht een goede deal kunnen doen. Als je geluk hebt. (We gaan het zo nog even over geluk hebben).
Realiseer je echter wel dat je dan instapt in een speculatieve bubbel waar mensen nu als een kip zonder kop achter elkaar aan rennen op zoek naar het volgende feestje. Zolang deze manie op volle toeren draait kun je haast aan elke NFT verdienen door ‘m een paar dagen later aan een ‘greater fool’ te verkopen.
Maar hoe zit dat als de manie-fase achter de rug is? Welke collecties blijven dan waardevol? Welke hebben historische waarde gekregen? Welke zijn digitale statussymbolen geworden?
Niemand weet dat precies, en de meningen zijn verdeeld. Mijn inschatting is dat 99% van de duizenden collecties waardeloos wordt, en dat ook de NFT's uit de niet-waardeloze 1% niet gegarandeerd voor duizenden ethers verkocht zullen worden.
Tot slot
Koop je een NFT om van te genieten als kunst, verzamelaarsitem of statussymbool? Prima!
Koop je ze om snel rijk te worden? Denk dan nog even goed na over het verhaal van de tandarts en de popster: het ene miljoen is het andere niet. De tandarts is veel minder afhankelijk van geluk om miljonair te worden dan de popster.
Geld dat je investeert in een NFT kun je niet tegelijk ook investeren in iets anders. Je moet rekening houden met opofferingskosten (opportunity cost): wat had het alternatief kunnen opleveren?
Voor veel bitcoiners is dat reden genoeg om het NFT-spektakel te laten passeren. Ze vergelijken niet alleen de mogelijke prijsstijging van een NFT met die van bitcoin, maar ook de kans dat precies hun NFT veel waard wordt en blijft. En dan is bitcoin zo'n gekke investering nog niet. De kans dat bitcoin de komende jaren nog een factor 10 in prijs stijgt is veel groter dan de kans dat een willekeurige NFT extreem veel waard wordt.
Val dus niet ten prooi aan onbeheersbare fear of missing out. Ren niet achter de kudde aan die blind elke NFT koopt die op SuperRare.com of OpenSea.io verschijnt. Want de markt voor jouw unieke NFT kon wel eens heel klein zijn. Zeg maar nul. En dan zit je voor eeuwig met een waardeloos ERC-721 token in je ethereum-wallet.
Lees ook:
Bert Slagter