Vorige week viel de bom, deze week werd de ravage zichtbaar. De afgelopen dagen werden er steeds meer bewijsstukken en andere informatie tussen het puin vandaag gehaald. Het kan best lastig zijn om in te schatten welke informatie waardevol is en wat niet. Dat is zelfs voor ons niet altijd meteen duidelijk. Daarom hebben we in deze Alpha de belangrijkste brokstukken van afgelopen week voor jullie opgezocht, bekeken en in normale mensentaal opgeschreven wat jij er als lezer mee moet.
Deze week ontvang je van ons een extra editie waarin we de Alpha Community aankondigen. Een waardevolle uitbreiding die voor jou als Alpha van het eerste uur voorlopig gratis te gebruiken is. Hou je mailbox in de gaten!
What The FTX?!
Het kan snel gaan. Vorige week vrijdag verstuurden we Roundup #80 en praatten we je bij over de stand van zaken bij cryptobeurs FTX. Een paar uur later was de tent failliet.
Het betreft een zogeheten Chapter 11 bankruptcy. In Nederland kennen we deze vorm van bankroet niet. De bedoeling ervan is dat het noodlijdende bedrijf zichzelf kan oplappen zonder gestoord te worden door lastige schuldeisers. Een doorstart is voor alle partijen het best, is het idee.
Doorgaans wordt dit type bankroet afgetrapt met een zogeheten first day declaration, waarmee het bedrijf vertelt hoe het zover gekomen is. Dat feitenrelaas liet even op zich wachten. Sam Bankman-Fried (SBF) stapte op als CEO, en de nieuwe bestuursvoorzitter had wat tijd nodig om zich in te lezen. John Ray is zijn naam, een hoog aangeschreven herstructureringsdeskundige. Rayâs verklaring werd gisteren gepubliceerd, en zijn inleidende woorden winden er geen doekjes om:
âNiet eerder in mijn carriĂšre heb ik zo'n compleet falende bedrijfscontrole gezien en er is ook geen betrouwbare financiĂ«le informatie beschikbaar. Deze situatie is ongekend.â
Na de Marktupdate duiken we nog wat dieper in de ontstane puinhoop.
Er staan vanzelfsprekend grote vraagtekens bij wat er nog te redden valt. Wat nog over is aan bezittingen op de FTX-balans is van zeer slechte kwaliteit. Daarnaast is een deel van die overgebleven bezittingen donderdagavond weggesluisd via de aan- en verkoop van NFTâs. En tot overmaat van ramp werd de beurs in de nacht van vrijdag op zaterdag gehackt. Daarbij werd meer dan 400 miljoen dollar aan assets gestolen. Of er sprake is van een inside job moet nog worden uitgezocht.
Dat gebrek aan feiten speelt de markt nu parten. Bij de implosie van FTX ontstond een grote stofwolk die ons voorlopig het zicht ontneemt op de precieze gevolgen ervan. Voor de hand ligt de mogelijkheid dat FTX-crediteuren, waaronder consumenten die er tegoeden aanhielden, niet al hun geld terugzien. Daarnaast leeft de vraag welke bedrijven zijn meegesleurd in de val van FTX.
De eerste signalen daarvan komen nu binnen. BlockFi heeft haar platform uitgeschakeld en zou zich voorbereiden op faillissement. Durfkapitalisten Sequoia en Paradigm hebben hun investeringen in FTX afgeschreven. Het leenplatform SALT heeft stortingen en opnames op pauze gezet. En ook de beurs Liquid Global, eerder dit jaar overgenomen door FTX, moet eraan geloven.
Tot dusver geen verrassingen. Dit zijn allemaal bedrijven die zich in of dichtbij het FTX-imperium begeven. Het moet nog duidelijk worden hoever het besmettingsrisico daadwerkelijk reikt.
Marktupdate
âWant crypto is geen zeepbel. Het is zwendel en oplichterij. Een scam van historische proporties. Het failliet van cryptobeurs FTX bewijst dat.â â Mathijs Bouman
Het is winter. Komend weekend wordt het plaatselijk min vier graden, maar ik bedoel op de cryptomarkt. De doodverklaringen vliegen je weer om de oren. Niet alleen van televisie-economen en FD-columnisten die het altijd al rommel vonden, maar ook vanuit de cryptowereld zelf.
De laatste laser-eyes verdwijnen stilletjes uit profielfotoâs. Sommigen hebben alles verloren bij FTX en vertrekken. Anderen proberen nog het onderscheid te maken tussen FTX en âde goeienâ. Of op zân minst tussen decentrale netwerken zoals bitcoin en centrale cryptobedrijven.
Dit hoort bij de winter. In het diepste stuk van de bearmarkt is het sentiment het negatiefst en het moraal het laagst. Net zoals op de top iedereen dronken is van de euforie.
Straks bespreken we een aantal scenarioâs. Laten we eerst eens in de data duiken.
Hieronder zie je de koers van bitcoin in de afgelopen zeven maanden. We hebben de drie grote crashes gemarkeerd en erbij geschreven hoeveel de koers daalde. Onderin zie je het handelsvolume op Coinbase. De oranje stippellijn is het volume bij de Luna-crash.
Het valt op dat het volume bij de FTX-crash drie dagen achter elkaar hoger is dan de drukste dag van de Luna- en de Celsius-crash. En toch daalde de koers âmaarâ 28 procent. Versus 37 en 46 procent bij Luna en Celsius.
We hoorden wat verhalen over âwhales are buyingâ als teken dat alles goed zou komen. Of âplebs are stacking satsâ - de gewone man die op ongekend tempo bitcoin koopt.
Daar worden dan grafieken bij getoond van het aantal bitcoins in wallets met een omvang van bijvoorbeeld 1 tot 10 bitcoin. En daar zie je een duidelijke knik naar boven.
Maar er is iets bijzonders aan de hand waardoor dit soort data een vertekend beeld geeft. Er worden namelijk ook heel veel bitcoins van exchanges afgehaald. Een overdracht dus van heel grote wallets (exchanges) naar kleinere wallets. Maar dat betekent nog niet dat die mensen aan het kopen zijn: waarschijnlijk halen ze gewoon hun bitcoin van de exchanges af.
Hieronder zie je de bitcoins op exchanges (blauw) en de bitcoins in wallets van verschillende grootte (geel tot rood).
Laten we eens kijken naar de hoeveelheid bitcoins die on-chain al minstens een jaar niet aan een ander zijn overgedragen. Een jaar is een mooie tijdsspanne, op 10 november was de top op 69.000 dollar precies een jaar geleden.
Als je je bitcoin een jaar lang vastgehouden hebt, dan is dat dus helemaal vanaf de top, langs de Luna-crash, de Celcius-crash en de FTX-crash naar nu. Als je dan nog niet verkocht hebt⊠wat moet er dan gebeuren om je wel te laten verkopen?
Het gaat nu om 67 procent van alle bitcoins die al een jaar niet van hun plek kwamen. Het hoogste percentage ooit. En dat percentage is de afgelopen week, ondanks alle turbulentie, niet gedaald.
En dat is precies de vraag waar bearmarkten over gaan: wie is er nog bereid te verkopen?
De miners wellicht? Tsja, die zijn inderdaad wel aan het verkopen. Een flink deel van de miners staat nu onder druk. Glassnode becijferde dat miners nu ongeveer 135 procent van de block subsidy verkopen, ongeveer 1215 bitcoin per dag.
Maar ook dat kan niet eindeloos doorgaan. Glassnode schat in dat ze gezamenlijk nog 78.000 bitcoin bezitten, waarvan ongetwijfeld ook een deel hoort bij bedrijven die nog geen verlies maken.
Wie heeft er nog bitcoins om te verkopen?
De meest luidruchtige stemmen in de bearmarkt zijn de mensen met bitcoin (of crypto) als anti-hobby. Maar dat zijn ook meteen de mensen die geen bitcoin (meer) bezitten en kunnen verkopen. Als ze al meededen, dan hebben ze al lang verkocht.
Vanaf hier zou je verschillende scenarioâs kunnen maken.
We noemen er twee, maar in het echt zijn er natuurlijk oneindig veel. Er zijn namelijk allerlei soorten krachten van buiten (geopolitiek, macro-economisch, financiële sector) en van binnen (techniek, regelgeving, hacks, fraude) de cryptowereld. En al die krachten veranderen voortdurend van richting en omvang. Maar om het simpel te houden splitsen we het in twee grove penseelstreken.
Bullish scenario. We zitten nu op de bodem van de bearmarkt. FTX is de laatste significante dominosteen. Er zal nog wel wat omvallen her en der, maar echt indruk maakt het niet meer.
Het negatieve geluid wordt steeds minder luid omdat bitcoin geen interessant onderwerp meer is voor de algemene media. De fase van onverschilligheid.
In de loop van 2023 wordt de macro-economische context gunstiger. Inflatie daalt, centrale banken houden de rente gelijk en overwegen te gaan verruimen om de economie aan te jagen.
Intussen bouwen wereldwijd tienduizenden programmeurs, ontwerpers, hackers, ondernemers, investeerders, journalisten, politici en economen aan techniek, regelgeving en betere financiële diensten. En zo wordt uit een bearmarkt een nieuwe bullmarkt geboren.
Bearish scenario. De ellende bij cryptobedrijven is nog lang niet voorbij. Besmetting na besmetting laat zelfs de meest reputabele namen wankelen: de partijen waar professionele beleggers mee samenwerken. Die haken af.
De macro-economische context blijft voor sterke tegenwind zorgen. De inflatie blijft hoog en een recessie slaat in veel landen in als een bom. Aandelen kelderen en crypto gaat mee.
Bij dit scenario horen niet alleen lagere koersen, maar ook een langere periode van ijskoude winter. En een lager niveau van adoptie om de volgende bullmarkt op de baseren.
Welke van die twee het wordt? Wie het weet mag het zeggen. We zien een breed palet van doorgewinterde bitcoiners voorzichtig verschuiven naar âdit is toch wel de bodemâ. Van Preston Pysh tot Edward Snowdon en Glassnode-analist Checkmate.
Maar hoe het ook wordt... het ziet er niet naar uit dat bitcoin gaat verdwijnen. Of, met de woorden van Elon Musk: âBTC will make it, but might be a long winterâ.
Nieuws
Zoals beloofd starten we met een duik in de openingsverklaring van John Ray, waarmee hij de faillissementsprocedure van FTX start. Als context is het nuttig om te weten dat zoân verklaring zorgvuldig opgesteld wordt; de auteur staat min of meer onder ede. Ray is Ă©Ă©n van âs werelds meest ervaren bankroetbazen, en wordt bijgestaan door specialistische kantoren als Sullivan & Cromwell en Alvarez & Marsal. Dat de verklaring opent met deze woorden is daarom veelzeggend:
De hele wereld wil natuurlijk in de eerste plaats weten hoe het bedrijf er financieel voor staat. Ray maakt al snel duidelijk dat we daar nog op moeten wachten. âOmdat de cijfers onder leiding van SBF gefabriceerd zijn, heb ik er geen vertrouwen inâ, schrijft hij meerdere keren.
De verklaring vervolgt met smeuĂŻge feiten over de manier waarop FTX bestuurd werd. Volgens Ray heeft het miljardenbedrijf nog nooit een bestuursvergadering gehouden. En wat er aan geld in kas zat? Lastig te zeggen: van cashmanagement was geen sprake. Er is zelfs geen actuele lijst van bankrekeningen te vinden.
Ook rond de medewerkers van FTX bestaan allerlei onduidelijkheden. Een functionerende HR-afdeling was er niet. In een week tijd is het niet gelukt om een complete lijst van medewerkers op te stellen, zicht te krijgen op hun arbeidsvoorwaarden, en vast te stellen wie nog wel en wie niet meer in dienst is.
Dan volgt het meest schokkende gedeelte. Ray schrijft over de manier waarop FTX met klanttegoeden is omgegaan. SBF en zijn compagnon hadden daar direct toegang toe. Ze deelden private keys via een onveilige e-mailgroep. Ze gebruikten software om misbruik van klanttegoeden te verhullen. En, als klap op de vuurpijl, de exchange bevatte functionaliteit om dochterbedrijf Alameda te bevoordelen.
Voor wie van wat sensatie en speuren houdt, is het onderhoudend om Rayâs verklaring van boven naar onderen door te nemen. Het barst van verbluffende observaties. Nog Ă©Ă©ntje dan:
Uit al deze onthullingen is ook belangrijke informatie over de persoon SBF af te leiden. Die ging tot de val van FTX door voor ideale schoonzoon. Een succesvolle ondernemer. Edelmoedig en onbaatzuchtig. Wars van uiterlijk vertoon. De poster boy van de cryptowereld.
Zet daar maar een hele dikke streep doorheen. De aan het licht gebrachte feiten weerspreken veel van de uitlatingen die SBF recent gedaan heeft. Hij liegt en fraudeert, zoveel is duidelijk. En dat beeld van de schoonzoon? Het blijkt allemaal een façade te zijn geweest.
Kelsey Piper, journalist bij Vox, heeft SBF een dag voor Rayâs verklaring gesproken via Twitter. SBF spreekt daarin vrijuit, in de veronderstelling dat niets ervan gepubliceerd zou worden. Daar dacht Piper gelukkig anders over en ontmaskert SBF definitief als oplichter en misleider. Een voorbeeld:
Goed, even op adem komen. âDeze situatie is ongekendâ, zei Ray. De betekenis daarvan wordt langzaam duidelijk. De afgelopen jaren is een corrupt bedrijf actief geweest in de cryptowereld, en de voorman ervan kon in Washington vrijuit lobbyen voor regels die hem goed uitkwamen. De miljarden die hij zijn klanten afnam, leverden hem vrij baan op om te doen en laten wat hij wilde. Tot alles met een harde klap tot stilstand kwam en iedereen die nauw met hem samenwerkte verwoed de stoep schoonveegt.
In de laatste aflevering van Satoshi Radio zijn we ook even bij onszelf te rade gegaan. Hadden we het kunnen zien aankomen? Heeft het ons verbaasd? Doet het pijn? Je hoort het hier.
We hopen dat de toon van de berichtgeving snel constructiever wordt, en de aandacht uitgaat naar wat uit de as herrijst. Maar dat is wensdenken. Op korte termijn draait het nog om de door FTX ontstane schade. We houden je ervan op de hoogte!
In ander nieuws:
- Binance wil cryptobank Voyager overnemen. Na de ineenstorting van Terra en Luna kwam Voyager in de problemen. FTX bracht redding, maar die reddingsboei is nu zelf gezonken. Volgens CoinDesk is Binance nu in de race om het bedrijf overeind te houden. Dat wilde ze eerder ook al doen, maar toen trok FTX aan het langste eind.
- Mensen nemen massaal bitcoin in eigen beheer. De implosie van FTX heeft een afschrikkende werking op het uit handen geven van bitcoin aan een derde partij. De zogeheten Sovereign Supply is met 87,7 procent op het hoogste niveau in 5 jaar tijd. Bij hardwarewalletfabrikant Trezor is de beweging te merken: de verkoop is in korte tijd met 300 procent gestegen.
- Beurzen beloven transparantie over klanttegoeden. De val van FTX slaat een diepe deuk in het vertrouwen van mensen in de sector. Cryptobedrijven proberen daar wat van terug te winnen door duidelijkheid te geven over wat ze precies in kas hebben. In die context wordt veel gesproken over Proof of Reserves, een manier om te bewijzen dat een bewaarder daadwerkelijk beschikt over het geld van zijn klanten.
Kijk-, lees-, en luistertips
Ook deze week worden onze luistertips gedomineerd door nieuws over FTX. We hebben vier podcasts geselecteerd die wij interessant vonden. We delen ze op in twee categorieën: kort en kracht en lang en verdiepend. Zo kan je zelf kiezen waar je zin en tijd voor hebt. We sluiten af met een echte bitcoin podcast. Laten we beginnen.
Allereerst de Money Talks podcast van The Economist. Een favoriet in deze rubriek, omdat ze vaak de juiste balans weten te vinden tussen diepgang en lengte van de podcast. Ook deze keer ben je binnen drie kwartier helemaal bijgepraat. Natuurlijk gaat het over de gebeurtenissen bij FTX. Omdat deze podcast niet elke week over crypto gaat, bespreken ze alle gebeurtenissen van de afgelopen tijd. Dat is fijn als je nog niet helemaal op de hoogte bent of de draad alweer een beetje bent kwijtgeraakt.
Als je nog minder tijd hebt kan je naar de Bloomberg Crypto podcast luisteren. Wij raden aan om de podcast die we hierboven noemen (van The Economist) te luisteren, maar deze van Bloomberg is prima als je snel wil horen wat er aan hand is.
Gaan we door met de langere podcasts die dieper inzoomen op de recente gebeurtenissen. Allereest Lyn Alden bij What Bitcoin Did. Lyn heeft altijd een goede kijk op de markt en weet ook in deze podcast in duidelijke taal uit te leggen wat er (en wanneer het) fout is gegaan.
Peter McCormack
Sluiten we af met de Bankless podcast, waar de hosts Jesse Powell ontvangen. Jesse is de oprichter en (aftredend-)CEO van de exchange Kraken. Kraken is Ă©Ă©n van de oudste en grootste exchanges ter wereld. Hoe kijkt hij tegen het FTX drama aan? Wat zijn de lessen die we kunnen trekken om dit in de toekomst te kunnen voorkomen?
Sluiten we af met de Bitcoin, Explained podcast van Aaron van Wirdum en Sjors Provoost. In het midden van de FTX chaos vinden wij het lekker om ons even op te sluiten in de werkkamer en een uurtje naar deze mannen en hun technische bitcoin verhalen te luisteren. Deze week gaat het over de RBF (Replace By Fee) discussie. Erg interessant.
Meme van de week
Ten slotte
We zijn getuige geweest van een harde aardbeving. Er zijn diepe kloven geslagen en de zwakste gebouwen zijn gevallen. Het naschokken is nog niet klaar, maar duidelijk is dat van totale verwoesting geen sprake is. Integendeel. De technologie staat fier overeind en nu al verschijnen signalen van een sector die er sterker en beter uitkomt. Die herbouw is niet van de ene op de andere dag voltooid; daar kunnen maanden of zelfs jaren overheen gaan.
Wij zijn erbij!
Groet, goed weekend,
Peter, Bert, en Bart