De rook in de crypto-wereld lijkt een beetje op te trekken. Dat mag ook wel, want vorige week hadden we het over de slechtste maand ooit. Zelfs de bitcoin koers laat een (licht) positief beeld zien: we stegen boven de $22.000. Of we het ergste gezien hebben? Bert praat je bij. Daarnaast vertellen we je hoe de dumpster fires van afgelopen maand (Celsius, Voyager, 3AC) aan het nabranden zijn. Als klap op de vuurpijl hebben we deze week nog een aantal hele leuke podcast tips. Veel plezier!
Marktupdate
Het was een rustige week voor bitcoin. Er ontstaat geleidelijk duidelijkheid over de omvang van de schade bij de bedrijven die teveel risico hebben genomen, zoals 3AC, Celsius, BlockFi, Voyager en sommige miningbedrijven, en de angst voor nieuwe verrassingen neemt wat af.
Het was ook een week met weinig nieuwe cijfers over de staat van de economie. Die komen volgende week (CPI) en aan het eind van de maand (rentebesluit).
Hieronder zie je de koers van de afgelopen vier weken, beginnend bij de crash van 29.000 dollar naar 17.500 dollar tussen 12 en 18 juni.
De afgelopen week steeg de koers zonder al te veel vuurwerk van 18.700 dollar een week geleden naar 20.700 dollar gisterenmiddag. Gisteren aan het eind van de dag kwam er leven in de brouwerij, en met aardig volume steeg de koers zo’n 10 procent naar bijna 22.500 dollar.
Daarmee zien we een hogere bodem en hogere toppen. Er lijkt steeds minder bereidheid om te verkopen tegen de koersen aan de onderkant van dit prijsbereik.
Je kunt best beargumenteren dat bitcoin bij de Celsius-crash op 18 juni te hard gestraft is als je het vergelijkt met andere crypto-assets en tech-aandelen. De reden is dan dat een groot deel van de verkopers dat niet vrijwillig deed, maar omdat ze geen keus hadden.
Anders gezegd: men verkocht niet omdat 20.000 dollar zo’n fijne prijs was, maar omdat men niet anders kon. Miners, hedgefunds en leenbedrijven werden geliquideerd als gokverslaafde hefboomconsumenten. Er werden tienduizenden bitcoins extra op de markt gebracht en tegen verlies verkocht.
Als je bitcoin opnieuw in lijn zou brengen met Amerikaanse aandelen dan zou je een koers van 25.000 tot 27.000 dollar verwachten, zie de grafiek hieronder.
Als dat zou gebeuren - wat niet onze verwachting is - dan zou dat bitcoin terug boven de realized price en het 200-weekse voortschrijdende gemiddelde brengen. Maar voordat je de champagne ontkurkt, daarmee is niet meteen een nieuwe bullmarkt geboren.
De afgelopen maanden waren de macro-economische ontwikkelingen de belangrijkste invloed op cryptomarkt.
Na een jaar van aanhoudend hoge inflatie besloot de Amerikaanse centrale bank om tóch in te grijpen en agressief de rente te verhogen en over te stappen van QE naar QT. Inflatie werd staatsvijand nummer één. Men zou pas stoppen als de (kern)inflatie zichtbaar daalt.
Professionele beleggers pasten hier de indeling van hun portefeuille op aan: minder risicovolle assets. Ook consumenten hebben nu wel iets anders aan hun hoofd dan beleggen. Een oorlog, hoge energieprijzen, onzekerheid over de kosten van de boodschappen.
Jerome Powell, voorzitter van de Federal Reserve, maakte aan het begin van het jaar zijn opdracht om te zorgen voor volledige werkgelegenheid ondergeschikt aan zijn opdracht om te zorgen voor stabiele prijzen. Bovendien, de economie draait op volle toeren, en kan wat verkrapping prima hebben, zo bezwoer Powell: ‘The American economy is very strong and well positioned to handle tighter monetary policy’.
Tot ver in juni waren de renteverhogingen het belangrijkste verhaal, en ieders ogen waren gericht op de inflatie. Maar sinds een paar weken verschuift de aandacht van de markt langzaam van inflatie naar recessie.
Want wat nu als de economie toch niet zo strong and well positioned is? Steeds meer signalen wijzen op een verhoogde kans dat we in een wereldwijde recessie terechtkomen. En als dat gebeurt, dan zal de rente dan niet zo ver stijgen als de Fed tot nu toe heeft verwacht.
Hieronder zie je een grafiek van director of global macro van Fidelity. De roze dots zijn de rente-verwachtingen van de Fed-ambtenaren, en laten een verwachting zien van 3,4 procent eind 2022 en 3,8 procent eind 2023 en een daling in 2024.
De oranje lijn toont de verwachting van de markt. Die haalt net de 3,3 procent eind van het jaar maar gaat begin 2023 meteen dalen naar onder de 3 procent.
Als je naar de Fed Funds futures kijkt, zie je een zelfde soort verwachting van het verloop van de rente. Al vrij snel aan het begin van 2023 moet de Fed de rente alweer verlagen.
Het signaal dat de markt geeft? Voor het einde van het jaar wordt duidelijk dat verdere renteverhogingen niet nodig zijn.
In een ideaal scenario daalt de inflatie flink met een bloeiende economie. Voor de Fed is dit nog steeds het basispad. Fed-beleidsmaker Christopher Waller zei gisteren nog dat angst voor een recessie overdreven is, dat stevige verhogen gepast zijn en dat hij zeker denkt dat een soft landing gaat lukken.
In een niet-zo-ideaal scenario stopt de Fed met verhogen van de rente omdat de economie grote schade oploopt. Faillissementen, werkloosheid, problemen bij banken en bedrijven.
En dat zou maar zo eens gepaard kunnen gaan met toch nog hoge inflatiecijfers, zeker als je naar de CPI kijkt. Het jaarcijfer (nu 8,6 procent in de VS) bestaat uit de twaalf maandelijkse bijdragen van de twaalf maanden ervoor. Hieronder zie je dat in een grafiek.
Vorig jaar zomer was die bijdrage vrij laag, zie de roze stippen. De komende maanden moet de maand-op-maand inflatie daaronder liggen om het jaarcijfer überhaupt te laten dalen. Een stevige daling is alleen haalbaar als de maand-op-maandcijfers flink onder nul komen te liggen.
De markt lijkt de afgelopen weken te verschuiven van angst-voor-inflatie naar angst-voor-recessie. Dat verklaart flinke bewegingen in de grondstoffen, obligaties en valuta.
Maar als een recessie écht werkelijkheid wordt, dan komt de winstgevendheid van bedrijven flink onder druk te staan. En dan zijn de huidige aandelenkoersen eigenlijk nog veel te optimistisch. Een paar flinke stappen lager zijn dan te verwachten.
En nu komen we terug bij bitcoin. Want er komt langzaam wat hoop en optimisme terug in de bitcoinmarkt. Een bearmarkt-rally naar 29.000 dollar is best mogelijk. Maar houd rekening met het scenario dat externe omstandigheden later deze zomer opnieuw voor forse tegenwind gaan zorgen.
Dat betekent niet dat we per se naar bitcoinkoersen van rond de 10.000 dollar moeten kijken, zoals sommigen beweren. Daar zijn best argumenten voor, maar het is ook weer niet onvermijdelijk.
Glassnode beargumenteert in deze analyse dat ‘de toeristen weg zijn’ en alleen bewoners over blijven. Ze illustreren dat met een hele lijst aan indicatoren, zoals actieve adressen, actieve entiteiten, groei van het aantal entiteiten en aantal transacties.
Dat zou een argument zijn voor een bodem rond de koersen die we al gezien hebben, laten we zeggen in het prijsbereik tussen 17.000 en 22.000 dollar.
De markt zet een bodem neer als er niemand meer over is die tegen verlies wil verkopen, zegt men wel eens. De tegenwind vanuit de economie voorkomt dan vooral dat er een nieuwe periode van groei begint.
Voor de langere termijn kijken we naar de volgende niveau’s om overtuigd te raken van een realistische kans op een overgang naar een nieuwe bullmarkt, zie de grafiek hieronder.
- A: een hogere top boven de 48.000 dollar
- B: het doorbreken van de dalende trendlijn en 200-daagse voortschrijdend gemiddelde, nu op 37.000 dollar
- C: het doorbreken van de horizontale weerstand op 29.000 dollar
- D: het uitbreken uit de dalende trend van de RSI
- E: dit alles met voldoende volume
Dat zit er voorlopig nog niet in. Geduld, dat is echt bijzonder belangrijk in deze fase van de cyclus. Of zoals Troy Cross mooi zei: ‘A watched market never bottoms’.
Tot slot nog een klein doekje voor het bloeden. We kijken altijd naar de koers van bitcoin in dollars, nu 22.400 dollar. Dat is 68 procent lager dan de all-time high van 69.000 dollar.
In euro’s is de schade kleiner. De koers is nu 22.200 euro en dat is 61 procent lager dan de all-time high van 56.892 euro.
Dat komt omdat de koers van de dollar uitgedrukt in euro’s flink gestegen is, je krijgt dus meer euro’s voor je dollar, en dus ook voor je bitcoin-uitgedrukt-in-dollars. Zie de grafiek hieronder. Geen wereldschokkend verschil, maar toch lekker!
In de media
FD: Wat blijft er over van de cryptomarkt?
Iedere bearmarkt heeft zijn eigen verhaal. Deze wordt gekleurd door omvallende lenders, een uit de hand gelopen zoektocht naar yield, en centrale banken die tegelijkertijd financiële condities aan het verkrappen zijn.
Nu de paniek is overgegaan in prille en kwetsbare kalmte zien we zo nu en dan de eerste reflecties en vooruitblikken verschijnen op wat ons ná deze bearmarkt te wachten staat. Zo ook in het Financieele Dagblad. Journalist Pim Brasser praat onder andere met Bert over de vraag wat er over blijft van de cryptomarkt, en “het spaargeld van ruim een miljoen Nederlanders”.
Pim Brasser
Kijk-, lees-, en luistertips
Deze week was een goede podcast week. Overal waar we keken zagen we interessante gasten aanschuiven bij even zo interessante hosts. Daarom pakken we deze sectie iets anders aan dan normaal: de podcasts staan gerangschikt in de volgorde hoe wij ze zouden luisteren. Begin dus bovenaan en werk vanuit daar naar beneden.
Podcast: 'Hoe start je een nieuw land?'
Investeerder en ondernemer Balajic Srinivasan is voor de 3e keer te gast bij Tim Ferris. Het gesprek gaat verder waar het vorige keer eindigde: bij het starten van een nieuw land. Balaji noemt dit idee de network state. Dat is, niet geheel toevallig, ook de titel van zijn nieuwe boek. Ga er goed voor zitten (de podcast duurt drie uur), maar dan heb je ook wat. Wij zijn in ieder geval weer aan het denken gezet.
Tim Ferriss
Podcast: 'De psychologie van geld'
De trouwe luisteraar van Satoshi Radio heeft het boek the psychology of money al vaker langs horen komen. In de meest recente live-show bijvoorbeeld, waar Bart een aantal voorbeelden uit het boek opnoemde. De auteur, Morgan Housel, is te gast bij Sam Harris, alwaar ze spreken over risk appetite, being rich vs being wealthy, sparen en investeren, geluk en dollar-cost averaging. Zeer de moeite waard om te luisteren (en het boek te lezen).
Podcast: 'Marc Andreessen bij Joe Rogan'
We kennen Marc Andreessen natuurlijk al jaren als ondernemer en later succesvol investeerder in de technologie sector. De laatste jaren is hij met zijn VC bedrijf a16z ook actief in de crypto-wereld. We zijn niet altijd even overtuigd over de crypto investeringen die a16z doet (en de manier waarop ze zich in de markt gedragen), maar wie weet zitten we fout. De manier om daarachter te komen is deze podcast te luisteren, omdat host Joe Rogan al helemaal buiten de crypto wereld zit. Misschien is zo'n outside in perspectief precies wat we nodig hebben. Luisteren doe je hier.
Podcast: 'Leaving the bitcoin religion'
Vorige week stond de halve Alpha in het teken van de discussie die was ontstaan naar aanleiding van een aantal tweets (en later het artikel) van Nic Carter omtrent bitcoin maximalisme. Een week later mag hij zijn verhaal komen doen bij de Bankless podcast. Opzich goed om nog eens te horen wat zijn gedachtes zijn, al schiet hij her en der nu zelf wat uit de bocht met wat vreemde uitspraken. Hopelijk sluiten we met deze podcast het moddergooien af.
In het kort
Laten we eerst even stilstaan bij de brand die gewoed heeft in het cryptobos. Met name het dorre hout in de vorm van lenders vatte vlam. De bedrijven die startten met mooie verhalen rond bitcoinleningen, zoals BlockFi en Celsius, bleken na verloop van tijd getransformeerd te zijn in snel ontvlambare durfkapitalisten.
Vorige week woensdag bleek dat het in Singapore gebaseerde fonds Three Arrows Capital, of 3AC, door een rechter op de Britse Maagdeneilanden insolvent verklaard is. De rechtbank noemt de term liquidatie, waarmee aangegeven wordt dat het bedrijf niet meer in staat is haar schulden te voldoen en dat alle bezittingen die het bedrijf nog wél heeft, geforceerd verkocht worden om de schade zo veel als mogelijk te beperken.
Hoe groot de problemen precies zijn, is helaas nog steeds onbekend. Er gaan wat lijsten rond van bedrijven die een lening aan 3AC hebben gegeven. Daar staan namen op als Celsius, Voyager, en BlockFi. Maar nergens is een officiële en betrouwbare bron te vinden die de betrouwbaarheid van dergelijke lijsten bevestigt; noch vanuit 3AC, noch vanuit de juridische procedures die zijn opgestart. Toch wordt langzaamaan duidelijk dat ze dicht bij de waarheid zitten. Lees maar mee.
Laten we beginnen bij BlockFi. Dat dit leenbedrijf in de problemen zit, was al bekend. Vorige week donderdag kwam naar buiten dat FTX, onder leiding van Sam Bankman-Fried (SBF), het bedrijf zou overnemen voor het schamele bedrag van 25 miljoen dollar. Nog op dezelfde dag ontkrachtte BlockFi CEO Zac Prince dat gerucht; “voor dat bedrag worden we niet verkocht”.
Ook de nauwe banden tussen FTX en BlockFi hadden zich al onthuld. In juni kreeg BlockFi van FTX een lening van 250 miljoen dollar om overeind te blijven. Afgelopen week heeft die overeenkomst een update gekregen. Het behelst nu een doorlopend krediet van 400 miljoen dollar en de mogelijkheid voor FTX om BlockFi over te nemen voor een bedrag van maximaal 250 miljoen dollar. Wat ook naar buiten kwam: BlockFi heeft een verlies geleden van 80 miljoen dollar door hun blootstelling aan 3AC.
We gaan van BlockFi naar Voyager, het volgende leenbedrijf dat zich afgelopen week meldde met problemen. Verschillende basale functies, zoals het storten en opnemen van tegoeden, werden stopgezet. De reden: 3AC had de deadline voor het terugbetalen van twee openstaande leningen gemist. De één is goed voor 15.250 BTC, en de ander betreft 350 miljoen USDC.
Van Voyager verleggen we onze aandacht naar Vauld. Afgelopen maandag meldde ook dit leenbedrijf dat het de mogelijkheid om geld op te nemen heeft uitgeschakeld. Het bedrijf stelt “in de problemen te zijn gekomen door de financiële condities die de markten hebben geplaagd”. Klanten zouden sinds begin juni een kleine 200 miljoen dollar hebben opgenomen, en dat bleek teveel van het goede. Er is een klein leger aan financieel adviseurs en juristen ingeschakeld om te onderzoeken hoe Vauld het beste verder kan gaan; een faillissement en/of doorstart staan concreet op de agenda.
Het meest recente bericht over nevenschade komt van Genesis Trading. Afgelopen woensdag meldde directeur Michael Moro dat het bedrijf geld verloren heeft door blootstelling aan 3AC. Om welk bedrag het gaat is niet bekend, maar Coindesk spreekt over honderden miljoenen dollars.
We horen je denken: en Celsius dan? Goede vraag. Vanuit het leenbedrijf waar het meest om te doen is geweest, blijft het muisstil. We moeten het daarom doen met de signalen die her en der te horen zijn. Dat het bestuur van het bedrijf is vernieuwd, bijvoorbeeld. Dat een ex-medewerker het bedrijf heeft aangeklaagd. Maar ook dat het zijn openstaande Maker-lening heeft afgelost, met daarbij uiteraard de vraag of men zich zorgen moet maken om de 25.000 wBTC die vrijgekomen is. Hoe dan ook, het laatste hoofdstuk van Celsius is nog niet helemaal geschreven.
Voor 3AC ligt dat anders. Het bedrijf heeft afgelopen zaterdag faillissement aangevraagd in de Verenigde Staten. Daarmee wil het voorkomen dat procedures in de VS de procedure op de Britse Maagdeneilanden verstoren. Ook voor Voyager staat de laatste letter papier: het faillissement is aangevraagd. CEO Stephen Ehrlich denkt overigens wel al weer na over een nieuw boek; hij ziet een doorstart wel zitten, en wil de gebruikers van Voyager compenseren met een combinatie van wat het bedrijf nog in reserve had, wat het weet terug te halen van 3AC, en... haar eigen token.
Enfin, even diep adem halen. Langzaamaan dooft de brand in het cryptobos en verliest het dorre hout zijn brandkracht. SBF, die als voorste brandweerman aanwezig is, lijkt het zelfs als tijd te vinden voor een brand meester. “Het ergste deel van de crisis ligt achter ons”, zegt Sam. En als er toch nog wat oplaait, heeft hij “nog wel een paar miljard dollar liggen” om mee te blussen.
We laten de bosbrand achter ons, en kijken naar wat er deze week nog meer het noemen waard was:
- Naast leenbedrijven waren het de miners die zich genoodzaakt zagen om bitcoinreserves stuk te slaan om te kunnen overleven. Afgelopen week kwam bericht naar buiten van Core Scientific. Het bedrijf verkocht meer dan 7000 BTC voor een gemiddelde prijs van 23.000 dollar. Ze hebben nog een kleine 2000 BTC over.
- Coinbase gaat weer mensen aannemen... in Europa. Nu de inkt van MiCA en TFR droog is geworden, ziet het bedrijf de stap naar de EU zonnig in. “A harmonized single set of rules for the entire EU will enable us to invest, accelerate, and scale our growth efforts across the entire bloc”, schrijft het bedrijf in een nieuwsbericht.
- Binance bestaat 5 jaar en dat viert ze met het schrappen van de transactiekosten op handelsparen tussen bitcoin en fiatvaluta.
- De overstap van Ethereum op Proof of Stake is weer een stap dichterbij gekomen nadat deze week testnet Sepolia succesvol is overgegaan. De volgende die eraan moet geloven is testnet Goerli, en daarna is enkel nog het hoofdnetwerk over.
- Nayib Bukele koopt de dip. De Salvadoraanse overheid heeft nog eens 80 BTC gekocht voor 19.000 dollar per stuk. De bitcoinpositie van El Salvador staat op dit moment overigens flink onder water; ruim 60 miljoen dollar in de min.
- Nu we het toch over El Salvador hebben, nemen we graag een nieuwtje mee over diens Chivo-wallet en het gebruik van bitcoin. Volgens Douglas Rodríguez, de president van de Salvadoraanse centrale bank, is er tot dusver 52 miljoen dollar aan remittances het land binnengekomen via Chivo.
- Meta (voorheen: Facebook) stopt met Novi. Daarmee komt definitief een einde aan het korte era waarin het bedrijf aandacht ving met de uitgifte van een eigen munt. Wat met veel bombarie startte als Libra, eindigt nu met de oproep aan gebruikers om voor 1 september al het geld van hun rekening te halen. Daarna zijn de deuren definitief gesloten.
- Het op één na grootste energiebedrijf van de VS onderzoekt de mogelijkheid om bitcoinmining onderdeel te maken van hun productieketens. De uitspraak kwam van Justin Orkney, een hooggeplaatste analist bij het bedrijf, in gesprek met Troy Cross in de Bitcoin, Energy and the Environment-podcast.
- Volgens de immer draaiende geruchtenmachine zou KuCoin last hebben van het failliet van 3AC en binnenkort een opnamestop inlassen. Niets van waar, zegt de CEO van het bedrijf. Volgens de baas van KuCoin is zijn bedrijf nooit blootgesteld geweest aan de probleemgevallen van de sector.
- Volgens het Japanse Nikkei mogen Japanse trustbanken binnenkort aan de slag gaan met bitcoin. Het verbod erop zou opgeheven worden om “ontwikkelingen in de markt te bevorderen”.
Meme van de week
Ten slotte
Je hebt het einde van de mooiste weekendkrant van Nederland bereikt, en dat betekent dat je weer helemaal bij bent in de wereld van bitcoin en alles wat zich daar omheen afspeelt. Voor ons start nu de zomervakantieperiode. Normaliter staat de wereld dan in een versnelling lager. Maar of dat dit jaar ook het geval zal zijn? We gaan het zien; waar we ons ook begeven in Europa, we houden jullie op de hoogte!
Groet, fijn weekend,
Bert, Peter, en Bart