Oorlog in Oekraïne. Een impactvolle gebeurtenis, die we in deze editie van Alpha in de context van financiële markten en bitcoin plaatsen. Hoe is erop gereageerd? Wat is daaruit af te leiden? En voorspelt dat iets van wat nog komen gaat? Dat, en meer, lees je in deze Roundup.
Maar eerst een bericht van onze CEO!
Marktupdate
Gisterenochtend om 03:48 uur reageerden de markten op de oorlogsverklaring van de Russische president Putin: “We hebben besloten een militaire operatie te beginnen”.
We hebben allemaal de ontwikkelingen vanminuut tot minuut kunnen volgen op radio, televisie en sociale media. In deze marktupdate zullen we ons beperken tot de impact op de financiële markten en dan in het bijzonder in relatie tot bitcoin.
De markt kijkt altijd vooruit en probeert alle nieuwe informatie te verwerken in de prijzen, die daarmee iets zeggen over de verwachting van de toekomst. Een oorlog en de daarmee samenhangende sancties kunnen grote invloed hebben op vraag en aanbod naar grondstoffen, producten en diensten, op omzet en winst van bedrijven en op handel tussen landen. Het is niet zo gek dat markten in dit soort tijden sterk reageren op nieuws.
De onderstaande grafiek vertelt het verhaal door de ogen van goud en bitcoin. Direct na de toespraak van Putin steeg de koers van goud met 6 procent en daalde de koers van bitcoin met 7 procent. De markt ziet bitcoin duidelijk als risicovolle belegging.
In de loop van de dag werd zichtbaar dat er vanuit het buitenland geen sterke reactie op de aanval van Rusland zou komen. Geen militair ingrijpen en geen heel sterke sancties. Goud daalde en bitcoin steeg.
De kers op de taart was de speech van de Amerikaanse president Biden waarin hij bevestigde dat Rusland niet zou worden afgesloten van het internationale betalingssysteem SWIFT. Voor Oekraïne is deze oorlog een ramp, voor de wereldeconomie valt het allemaal wel mee, zo leek de markt te zeggen.
Laten we eens kijken naar wat er bij bitcoin gebeurde. De getallen verwijzen naar de grafiek die hieronder volgt.
Direct na de toespraak van Putin daalde de bitcoinkoers met zo’n 2500 dollar (1). Vanaf dat moment zien we dat het handelsvolume verhoogd is boven het omgevingsniveau (2).
De neerwaartse prijsactie ging gepaard met oplopende open interest op futures-contracten met bitcoin als onderpand (3). Voor de hand ligt dat dit hedging is of speculatie op verdere daling. We zijn geneigd te denken dat hier niet de meest geraffineerde handelaars bezig waren, omdat je shorts beter met stablecoins dan met bitcoins kunt financieren.
Na de toespraak van Biden steeg de koers snel (4) en de open interest daalde ongeveer terug naar het niveau van voor de aanval (5). Coinglass meldde zo’n 50 miljoen dollar aan short liquidaties, en dat is maar een klein deel van de open interest. De rest betreft dus vrijwillig sluiten van posities.
Opvallend is dat ook de open interest op futures-contracten met stablecoins als onderpand ’s avonds daalde (6), zonder dat dit ’s ochtends gestegen was. Het zou goed kunnen dat daar met name de liquidaties zaten.
Niet alleen bitcoin reageerde opgelucht. Ook de olie- en gasprijs daalden al. De Russische beurs maakte een flink stuk van z’n verliezen goed. De gedaalde rente steeg weer wat.
Wat zegt dat ons over de toekomst?
Eigenlijk niet veel. De markt verwerkt immers alleen de informatie die bekend is. En zoals we in de Alpha van gisteren bespraken zitten we nu in het complexe en deels chaotische domein. Veel is non-lineair: ineens wordt een beslissing genomen, ineens wordt een effect zichtbaar.
We kunnen wel bespreken hoe de ontwikkelingen tot nu toe de verwachting die de markt heeft van de toekomst heeft veranderd.
Een grote oorlog zorgt in beginsel voor hogere inflatie. De vraag stijgt, onder andere door militaire activiteit. Het aanbod daalt, bijvoorbeeld door beperkingen in handel en transport.
Toch ligt niet voor de hand dat centrale banken die hogere inflatie dan vlijtig en onverwijld gaan bestrijden door de rente te verhogen. Er ontstaat door dezelfde oorlog namelijk ook stress op de financiële markten en in de reële economie. Dat vraagt juist om ruim(er) monetair beleid.
Als voorbeeld zie je hieronder de grafiek van de rentespread tussen de 10-jaars staatsobligaties van Italië en Duitsland. Als het verschil tussen die twee groter wordt, en Italië dus relatief meer rente betaalt dan Duitsland, dan is dat een signaal van oplopende stress op de Europese obligatiemarkt. Het bemoeilijkt het werk van de ECB om monetair beleid te maken dat voor de hele Eurozone passend is.
In de VS kun je kijken naar het afnemende verschil tussen de korte en lange rente, bijvoorbeeld de 2- en 10-jaars rente. Als de rente op korte termijn hoger is dan die op lange termijn, dan is dat een signaal dat de economie op korte termijn ellende verwacht, vaak resulterend in een recessie. Die spread is gedaald van 1,5 procent in 2021 naar 0,7 procent begin februari en 0,37 procent nu.
Een ander signaal komt van het door de AAII gemeten sentiment onder investeerders. Van hen is nog maar een historisch klein gedeelte bullish. Zie de grafiek hieronder.
Wat gaan centrale banken doen?
In Europa gaan stemmen op om het opkoopprogramma in stand te houden en de afbouw te vertragen. In de VS was de markt een paar weken geleden nog volledig overtuigd van een stevige renteverhoging van 50 bps in maart, inmiddels is dat volledig van tafel.
Als inderdaad de rente laag en de inflatie hoog blijft, dan zal deze periode van hoge inflatie veel lijken op de periode in de jaren 1940 tot 1950. Ook toen waren er perioden van enorme inflatie, terwijl de rente laag gehouden werd. Dat kon met dwang en een beroep op patriottisme, het was immers oorlog.
De sleutel in dit verhaal zijn de overheidsschulden, de blauwe lijn in de grafiek hieronder. De inflatie van nu wordt vaak vergeleken met de inflatie in de jaren ’70. Logisch, dat is het recentst. Maar in de ’70s was de schuld veel lager dan nu. De jaren ’40 lijken wat dat betreft meer op nu, met ook hoge overheidsschulden. Lang de rente laag houden en de inflatie hoog helpt om die schulden dragelijker te maken. Voor overheden en centrale banken een prima manier om fundamentele hervorming van het geldsysteem nog even voor zich uit te schuiven.
Voor bitcoin is een langer ruim monetair beleid in beginsel gunstig. Het geeft huishoudens, bedrijven en financiële instellingen een reden om hun zoektocht naar rendement en bijbehorend risicozoekend gedrag voort te zetten. Met hogere aandelen- én bitcoinkoersen als gevolg.
Dat zou betekenen dat voor bitcoin de koers van 32.900 dollar op 24 januari grofweg het laagste punt is van deze correctie. Wellicht dat we de onderkant van deze handelszone nog kort opzoeken, maar koersen onder de 30.000 dollar liggen dan niet voor de hand.
Maar laten we in deze onzekere tijd vooral ook van grote afstand naar de markt blijven kijken: er kan maar zo iets gebeuren waardoor de markt er heel anders uitziet!
In de media
Deze week wel veel gesprekken met journalisten en redacties, maar geen publieke optredens van jullie favoriete bitcoinrapporteurs. Perfect voor degene die wel even een weekje zonder onze gezichten kan. Teleurgesteld? Kijk dan de liveshow van Satoshi Radio terug. Het was gisteren weer gezellig in de studio!
Kijk-, lees-, en luistertips
Artikel: ‘I was wrong, we need crypto’
De truckersprotesten hebben bij veel mensen iets losgemaakt. In de bitcoingemeenschap ging dat in het bijzonder om het op arbitraire wijze bevriezen van bankrekeningen en -tegoeden. Het zonder tussenkomst van een rechter financieel uitsluiten van mensen is een wapen dat eigenlijk niet getrokken moet kunnen worden, laat staan gebruikt. Tot dat inzicht kwam David Hansson, bedenker van de programmeertaal Ruby on Rails, na het zien van de protesten. David staat bekend als bitcoincriticus, maar is door de gebeurtenissen in zijn opvattingen gedraaid.
In de podcast Bitcoin Audible geeft Guy Swan zijn mening over de ommezwaai van Hansson. Ook zeer het beluisteren waard!
Player FM
Podcast: Bitcoin, cultuurstrijd en politieke conflicten
De vorige keer dat Eric Weinstein, managing director van Thiel Capital, te gast was bij What Bitcoin Did waren we wat teleurgesteld. De mismatch tussen hem en host Peter McCormack, die te graag zijn punt omtrent bitcoin wilde maken, zorgde voor een aflevering vol frustratie. Dat is deze keer niet zo. Een goed gesprek over culturele spanningen, identiteitspolitiek, het intellectuele dark web en de invloed van dit alles op bitcoin.
Podcast: Het verhaal rond the banking trojan ZeuS
Het is je inmiddels waarschijnlijk wel opgevallen: wij zijn (net als veel andere mensen) fan van de podcast Darknet Diaries. Host Jack Rhysider kan als geen ander van moeilijke materie een spannend verhaal maken. Dat is in deze aflevering niet anders, waar ze inzoomen op de ZeuS malware, die op grote schaal gebruikt werd om mensen hun betaalgegevens afhandig te maken.
Artikel: Wie hackte de DAO?
Juice channels. Dikke kans dat je daar wat over gehoord hebt de afgelopen maanden. In dit soort kanalen worden de nieuwste roddels en dramatische geruchten binnen showbizland verspreid. Je begrijpt: wij kunnen natuurlijk niet achterblijven en delen daarom dit artikel. Forbes-journalist is er achter gekomen wie er in 2016 de Ethereum DAO hackte en er vandoor ging met 3,6 miljoen ether. Benieuwd wie dit is en wat de verdachte er zelf van vindt? Check:
Laura Shin
Artikel: Is CoinPool de manier om bitcoin op te schalen?
Sluiten we af met een kort artikel van podcaster Marty Bent waarin hij CoinPool introduceert. Dat is een nieuwe specificatie gericht op de schaalbaarheid en privacy van bitcoin. Wat het idee is en wat er nog moet gebeuren? Dat lees je hier:
Marty Bent
In het kort
Deze week kwam nieuwswebsite BTC ECHO met gestrekt been binnen. Volgens journalist Daniel Hoppmann zijn drie linkse Europese partijen eropuit om bitcoin in Europa te verbieden via een aanpassing aan MiCAR, een nieuwe Europese verordening gericht op de cryptomarkt. Sterker, dat verbod zou volgens Hoppmann al opgenomen zijn in het compromisvoorstel van het Europees Parlement waarmee ze de onderhandelingen ingaan met de Raad van de EU en de Europese Commissie.
Opvallend is dat het ‘compromis’ waar Hoppmann over schrijft nergens te vinden is. Maar helemaal uit de lucht valt deze bewering ook niet. In juni 2021 werd al duidelijk dat er politici in Europa zinspelen op een verbod op “onhoudbaar consensusmechanismen”. Het gaat dan - je raadt het al - om het energie-intensieve Proof of Work van bitcoin. En zegt de naam Erik Thedéen je nog iets? Erik is in het dagelijks leven toezichthouder bij de ESMA, en hij kwam afgelopen januari met een soortgelijk idee. En dat er in Nederland partijen zijn die er belang bij hebben om bitcoin in dezelfde hoek te positioneren, is jullie welbekend.
We zijn voor jullie de Europese wandelgangen ingedoken op zoek naar het compromis. Die lijken we gevonden te hebben, maar helaas wordt daarmee ook niet direct duidelijk of er nu wel of geen indirect bitcoinverbod uit af te leiden is. De teksten die wij te zien kregen, bevatten enige ambiguiteit.
Fast-forward naar vandaag. Het geroezemoes over het vermeende bitcoinverbod is ook Stefan Berger niet ontgaan. Die naam zegt je wellicht niets. Stefan is lid van het Europees Parlement (EP) en heeft de taak gekregen om te rapporteren over MiCA en de totstandkoming ervan te begeleiden binnen het EP. Hij tweette vanochtend het volgende:
De stemming van het Europees Parlement over MiCA is op mijn verzoek geannuleerd en zal niet plaatsvinden op 28 februari. Als rapporteur is het cruciaal voor mij dat het MiCA-rapport niet geïnterpreteerd wordt als defacto bitcoinverbod. 1/4
De discussie over MiCA geeft de indruk dat individuele passages van het conceptrapport verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden, bijvoorbeeld als verbod op Proof of Work. Het zou fataal zijn als het EU-Parlement onder deze omstandigheden het verkeerde signaal afgeeft met een stemming. 2/4
In dit verband zie ik de dringende noodzaak om de besprekingen en onderhandelingen met de fracties over dit onderwerp te hervatten en om tot duidelijke feiten te komen over de kwestie van #PoW. 3/4
Ik zal nog een poging doen met alle belanghebbenden om een compromis te bereiken dat crypto-activa een goed wettelijk kader biedt, maar niet tornt aan #PoW. 4/4
Hierin zitten twee signalen: (1) de ambiguiteit in het rapport van het EP is niet de bedoeling, en (2) dat het EP op een bitcoinverbod afkoerst is verre van definitief; een heel andere situatie dan Hoppmann van BTC ECHO beschreef.
Het is echter ook niet zo dat een - al dan niet indirect - bitcoinverbod helemaal van tafel is. Maar de inzet van Berger lijkt erop gericht te zijn om in MiCA geen mening te hebben over specifieke concensusalgoritmen; de wet moet cryptovaluta’s een financieel wettelijk kader geven, en geen technisch-inhoudelijke uitspraken doen.
Tenslotte nogmaals de kanttekening dat zelfs áls het EP wel voor een bitcoinverbod zou gaan staan, het nog steeds geen gelopen race is. Hun voorstel moet dan samengevoegd worden met die van de Raad van de EU en de Europese Commissie, en in dat proces sneuvelen er ongetwijfeld ook weer heilige huisjes.
Afijn, tot zover de heisa rond het bitcoinverbod. We gaan kijken naar wat je nog meer weten moet:
- Coinbase is door het oog van de naald gekropen. Twitter-gebruiker Tree of Alpha ontdekte een ‘market nuking’ bug. Daar maakte hij geen gebruik van, maar meldde hem netjes. Coinbase reageerde snel en accuraat, en beloonde de melder met een uitkering van 250.000 dollar. Een schijntje, gezien de aard van de bug en de schade die dat had kunnen opleveren. Meer weten over de aard van het lek? Hier blikt Coinbase op het voorval terug.
- Bitcoin wordt steeds vaker gebruikt als manier om partijen in conflictgebieden te ondersteunen. We zagen het recent in Canada, en volgens blockchainanalysebedrijf Elliptic gebeurt nu iets soortgelijks in de richting van Oekraïne.
- De Amerikaanse staat Georgia doet mee aan de wedstrijd om zoveel als mogelijk (grote) miners naar het eigen grondgebied te halen. Een nieuw wetsvoorstel moet het vestigingsklimaat dusdanig verbeteren dat miners in de voormalig Britse kolonie terechtkomen.
- Op 21 mei 2020 is de Europese vijfde anti-witwasrichtlijn (AMLD5) geïmplementeerd in de Nederlandse Wet. Nederland had de wet iets later dan afgesproken rond, maar vergeleken met Italië was het hartstikke snel: daar is afgelopen week pas een klap op soortgelijke wetgeving gegeven.
- Kookmin Bank, een van de grootste Zuid-Koreaanse banken, gaat cryptodiensten aan haar klanten aanbieden. Wanneer precies is onduidelijk; eerst volgt binnen- en buitenlands marktonderzoek, en bouwt de bank aan een op “AI gebaseerde investeringsstrategie”.
- De Zwitserse stad Lugano moet dé hotspot worden voor cryptobedrijven en -liefhebbers. Althans, dat stelt Paolo Ardoino, de CTO van Tether en Bitfinex. “We have been tirelessly working together to prepare Lugano's Plan ₿”, schrijft Paolo. “100% #crypto will relocate to Lugano 🤯”
- Grayscale gaat campagne voeren om de SEC te bewegen toestemming te geven voor het hervormen van hun fonds naar een bitcoin ETF. Er is een publieke landingspagina opgetuigd waarop uitgelegd staat waarom die ETF er moet komen, dat de SEC daarover berichten ontvangen moet, en hoe je die daar krijgt.
- De Mexicaanse senator Indira Kempis heeft het als haar persoonlijke missie opgevat om Mexico in de voetsporen van El Salvador te laten treden. Volgens Indira is “financiële uitsluiting een probleem waar bijna niemand een werkbare oplossing voor heeft” en ziet ze in bitcoin een “technologie die ons in staat stelt om tot een alternatief te komen dat miljoenen mensen toegang geeft tot het financiële systeem”.
Meme van de week
Ten slotte
De wereld staat in de fik. Letterlijk en figuurlijk. We weten niet hoe dat voor jou is, maar ons gaat het niet altijd in de koude kleren zitten. De beelden uit Oekraïne liegen er niet om. En dat is slechts één van de ontwikkelingen die je zorgen kunnen baren. Vergeet daarom niet om zo nu en dan de laptop en telefoon weg te leggen, en even van de natuur te genieten. Dit weekend krijgen we een mooie mogelijkheid in de schoot geworpen: zonnig weer in heel het land. Geniet ervan! Niet te lang natuurlijk, want binnen ligt deze dikke Roundup te wachten ;-)
Tot volgende week!
Groet,
Peter, Bert en Bart