Na de spectaculaire ineenstorting van Luna volgde een rustige week voor bitcoin. Dat gaf ons ruimte om eens goed naar Fed-voorzitter Jerome Powell te luisteren. Hij vertelt wat hij nu eigenlijk aan het doen is, wat we nog kunnen verwachten en wanneer hij tevreden is. Dat is het moment waarop risk assets weer lucht krijgen, en dan zou bitcoin wel eens het snelste paard in de race kunnen zijn!
Marktupdate
We beginnen met een grafiek. Hieronder zie je de grafiek van een asset in de afgelopen anderhalf jaar. In drie dagen ging er 20 procent vanaf. Wat is het?
Geen imploderende shitcoin deze keer. Het is Walmart. Met een marktwaarde van (nu nog) 350 miljard dollar is dit het 19e bedrijf van de wereld en de grootste private werkgever in de wereld met 2,2 miljoen medewerkers. De supermarktketen worstelt met hogere kosten, hogere salarissen en tegenvallende omzet. Het resultaat was de grootste eendaagse val sinds 16 oktober 1987, de vrijdag voorafgaand aan de beurscrash op Black Monday.
Financial Times noemt Walmart de ‘klokkenluider van de Amerikaanse consument’ en ziet de ontwikkelingen bij Walmart als signaal voor het effect van hoge inflatie, stijgende rente en toeleveringsproblemen.
Eind april rapporteerde Amazon al de laagste groei sinds de dotcom-crash in 2001, vergezeld door een sombere vooruitblik. Tegelijk met Walmart kwam warenhuiswinkelketen Target met teleurstellende cijfers, en zag de koers zelfs 30 procent dalen.
Dit alles is, hoe pijnlijk ook, eigenlijk best goed nieuws voor Jerome Powell. En daardoor ook voor ons. We komen hier zometeen op terug.
Laten we eerst eens naar de grafiek van bitcoin kijken. De afgelopen week was behoorlijk rustig, zeker in vergelijking met de week ervoor. De koers bewoog wat op en neer tussen 28.500 en 31.000 dollar.
Dat is veel stabieler dan de meeste andere delen van de financiële markten. Zo daalde de S&P-500 woensdag met 4,2 procent, de grootste daling sinds juni 2020. Hieronder zie je in de grafiek van bitcoin en de Amerikaanse tech-index NASDAQ mooi het verschil in uitslag.
Hoe anders is dat dan vorige week. Toen vrijdag de Roundup uitkwam was de Terra/Luna-crash net achter de rug en moest het stof nog optrekken. Inmiddels kunnen we de turbulente dagen tussen 8 en 12 mei beter analyseren.
On-chain zijn 9, 10 en 11 mei de drie zwaarste dagen geweest, met 6,2 miljard dollar aan gerealiseerde verliezen. Dat is netto, dus de winsten min de verliezen. Per dag is dat vergelijkbaar met vier eerdere momenten in de afgelopen 12 maanden, maar nu was het drie dagen achter elkaar.
In de corona-crash (hierboven links in beeld) was dit bedrag lager, maar toen was de koers ook een stuk lager. Als we dat beter willen vergelijken, moeten we kijken naar het gerealiseerde verlies ten opzichte van de realized cap.
In de grafiek hieronder, uit het weekrapport van Glassnode, kun je zien dat de verliezen de afgelopen week vergelijkbaar zijn met de eerste crash na de bullmarkt van 2017, de capitulatie in 2018 en de coronacrash in 2020.
Vorige week zagen we al dat het volume significant hoger was dan de omliggende dagen. Alles bij elkaar kunnen we wel constateren dat de marktomstandigheden vorige week uitzonderlijk waren. Voorlopig beschouwen we de Terra/Luna-crash naar 25.500 dollar als een betekenisvol datapunt.
Dat betekent niet dat het ‘de bodem’ was, maar het zou goed kunnen dat zich in de komende maanden hier een bodem vormt.
Een van de partijen die tegen verlies verkocht was de Luna Foundation Guard (LFG). Inmiddels hebben ze verklaard dat ze in zo’n twee dagen tijd iets meer dan 80.000 bitcoin hebben verkocht. Bijzonder hoe goed de markt die heeft geabsorbeerd in een week waarin de stemming angstig was en alle financiële markten het ervan langs kregen.
Glassnode merkte op dat er twee groepen zijn die in deze omstandigheden bleven kopen, de kleinere hodlers met tussen 0 en 100 bitcoin en de heel grote partijen met meer dan 10.000 bitcoin. Zie de visualisatie hieronder.
Wat weten we nu:
- Hodlers bleven hodlen
- Grote partijen kochten onder de 30.000 dollar
- Er heersen bearmarkt-omstandigheden qua sentiment, activiteit op het netwerk en on-chain gedrag
- Er is stevige tegenwind van macro-economische omstandigheden
Het laatste punt zal naar ons idee de komende weken en maanden de belangrijkste factor blijven. En dan komen we terug bij Jerome Powell, voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, en Walmart.
In twee interviews vertelt Powell meer over wat hij aan het doen is, wat we kunnen verwachten, en wanneer het stopt.
Op 12 mei vertelt hij in dit interview resoluut dat de inflatie omlaag moet naar 2 procent: ‘we have the tools and the resolve to get [inflation] down to 2%, and [..] we’re going to do that’.
Nu wordt de hoge inflatie hoofdzakelijk veroorzaakt door problemen aan de aanbodzijde van de economie. Er zijn tekorten (of speculatie op tekorten) en problemen met productie en logistiek. Powell merkt op dat hij daar weinig aan kan doen: ‘What we can control is demand, we can’t really affect supply with our policies’.
Op 17 mei stelt Powell bij een evenement van Wall Street Journal daarom dat hij niet veel meer kan doen dan de vraagzijde van de economie afkoelen, zorgen dat de vraag kunstmatig verlaagd wordt naar het lagere aanbod: ‘We clearly have a job to do on cooling demand’.
In beide gesprekken is hij duidelijk, dat gaat pijn doen: ‘There could be some pain involved in restoring price stability’ en ‘I will also say that the process of getting inflation down to 2% will also include some pain’.
Die pijn is wat oud-Goldman-econoom Bill Dudley begin april al aankondigde als reverse wealth effect, simpel gezegd: zorgen dat huishoudens en bedrijven minder te besteden hebben. Plat gezegd, minder rijkdom en meer armoede.
Dat lukt al aardig: inmiddels is al 35 biljoen dollar aan financiële bezittingen verdampt, 14 procent van de wereldwijde rijkdom. Van die 35 biljoen is 1 biljoen in de cryptomarkt. Overigens verloor de wereld in de crisis van 2008 zo’n 19 procent.
Powell leek ook best tevreden met de uitwerking van de verkrapping van het monetair beleid, voor een groot gedeelte het gevolg van toespraken en nog niet eens van feitelijke renteverhogingen of QT. Hij zegt: ‘Financial conditions have tightened significantly. That’s what we need’.
Wanneer dit stopt? Als de inflatie zichtbaar en overtuigend daalt: ‘What we need to see is inflation coming down in a clear and convincing way and we’re going to keep pushing until we see that’.
Idealiter zorgt de Fed voor een soft landing, waarbij ze de inflatie omlaag brengen zonder de economie in recessie te brengen. Maar Powell geeft toe dat dit deels buiten hun invloedssfeer ligt: ‘So the question whether we can execute a soft landing or not, it may actually depend on factors that we don’t control’.
Kortom:
- De inflatie moet snel en stevig naar beneden.
- De enige optie is bestedingen omlaag brengen door mensen armer te maken of op z’n minst het gevoel te geven dat ze minder te besteden hebben. Dat gaat pijn doen.
- Dat betekent lagere koersen op aandelen-, obligatie-, huizen- en cryptomarkt.
- De pijn stopt pas als de inflatie zichtbaar en overtuigend gaat dalen.
De eerste aanwijzingen voor een dalende inflatie zien we al in de lager wordende maand-op-maand-cijfers. Ook zien we dat consumenten al behoorlijk angstig zijn gemaakt. Zelden was het sentiment zo negatief als nu.
Het signaal dat Walmart en andere retailers geven is dat we wellicht richting het hoogtepunt gaan van wat Powell aan reverse wealth effects kan veroorzaken, en dat het einde in zicht is.
Op 14 en 15 juni is de volgende FOMC-bijeenkomst en zal opnieuw de rente verhoogd worden. Maar het is goed denkbaar de Fed al in de zomer een mildere toon aanslaat, en spreekt over minder snel verhogen of zelfs een korte pauze.
Dat is het teken voor de markt dat er weer meer risico genomen kan worden. Immers, de rente zal dan wat dalen, de markten zullen minder volatiel worden - beide gunstig voor de allocatie van risk assets in portefeuilles. En als dat gebeurt, dan zou bitcoin wel eens het snelste paard in de race kunnen zijn!
In de media
BNR: De toekomst van bitcoin in Europa
Rond bitcoin, stablecoins en cryptovaluta’s in het algemeen rommelt het al een tijdje in politiek Europa. In de Cryptocast schoof Paul Tang aan. Hij is europarlementariër namens de PvdA en houdt zich bezig met technische en economische onderwerpen. Bert was zijn gesprekspartner en sprak met Paul over het impliciete verbod op proof of work dat afgewend is, het identificeren van wat in de politiek bekend staat als unhosted wallets en de houding van de Europese cryptosector.
Kijk-, lees-, en luistertips
Docu: Eerlijke kijk op bitcoin in El Salvador
Peter McCormack was vorig jaar in El Salvador om de invoering van de bitcoin-wet mee te maken. Zijn avonturen heeft hij vastgelegd als documentaire, waarvan het eerste deel deze week online is gezet. Peter doet zijn best om een genuanceerd beeld te scheppen van de situatie in het land. Hij laat voor- en tegenstanders aan het woord en legt zelfs Bukele het vuur aan de schenen met de vraag: ‘Bent u een dictator?’ Wat ons betreft de moeite waard om te kijken!
Podcast: Adam Back over BIP119
Vorige week tipten we de podcast What Bitcoin Did met Jeff Booth en Austin Hill, en ook deze week is die goed voor een tip. In de studio zit een oude legende, Adam Back. Adam heeft het over de manier waarop bitcoin doorontwikkeld wordt. Hoe gaat dat in zijn werk? Wie heeft daar de leiding over? En leidt het weleens tot conflicten? Daarnaast gaat hij dieper in op BIP119, waarachter een feature schuilgaat waarover op dit moment verdeeldheid heerst in de bitcoinwereld.
Podcast: Alles voor bitcoin
Nee, dit is niet de naam van een aflevering, maar van een nieuwe podcast die we een paar weken geleden ontdekt hebben. De host is een Vlaming die uit bittere noodzaak zijn eigen audiokanaal is gestart; zijn bitcoin minded landgenoten kunnen eenvoudigweg nergens anders terecht. Als eenpitter weet hij regelmatig een aflevering te produceren waarin hij de laatste ontwikkelingen samenvat. Probeer het eens!
Podcast: Terugblik op het Terra-debacle
Laatste podcast van deze week is de audioversie van de post mortem die Lyn Alden schreef naar aanleiding van het drama rondom Terra (UST en LUNA). Het prettige van Lyn is dat ze altijd een laag dieper gaat dan enkel het beschrijven van de feitelijke gebeurtenissen. Zo schetst ze een beeld van de huidige situatie waarin het gros van de altcoins als parasieten meevaren in het kielzog van bitcoin. Mooi stuk om het debacle mee af te sluiten! Lees je liever? Dat kan hier!
In het kort
Afgelopen woensdag slingerde Vitalik Buterin, de brains achter Ethereum, de volgende tweet de wereld in:
Hij vertelt daarin dat hij worstelt met een aantal tegenstrijdige gedachten. Voor de oplettende lezer is dit niets nieuws, want in het interview dat hij gaf aan TIME magazine kwam dat ook naar voren. Daarin zei hij te dromen van eerlijke stemsystemen, banking the unbanked en decentrale organisaties. Maar in plaats daarvan merkt hij dat zijn creatie vooral gebruikt wordt om dure apenplaatjes te verkopen. Hij zegt daarover: If we don’t exercise our voice, the only things that get built are the things that are immediately profitable. Met andere woorden, Ethereum is verworden tot high time preference-speeltuin.
Op 1 april zette Vitalik een blog online met als titel ‘In Defense of Bitcoin Maximalism’. In dit artikel kroop hij in de huid van een denkbeeldige bitcoinmaximalist, om vanuit die positie de best mogelijke argumenten voor die filosofie te bedenken. Debaters noemen dit ook wel de steelman-techniek: je verzint het best mogelijk argument van je tegenstander, om die daarna aan te vallen. In dat eerste slaagde Vitalik met vlag en wimpel, maar hij verzuimde op de meeste punten het tweede te doen. Hij is slim genoeg om de argumenten te weerleggen, maar waarom deed hij dat niet?
Een paar weken later was Vitalik te gast bij de podcast Bankless om over zijn artikel te praten. In deze podcast werd duidelijk dat hij hier en daar een 1 april-grap maakte, en dus op sommige punten afstand neemt van bitcoinmaximalisme. Maar voor het overgrote deel bleek hij de noodzaak van maximalisme te begrijpen en sympathie te hebben voor bitcoin als project. De decentralisatie, de focus op de lange termijn, het maken van beter geld, en de simpliciteit van het protocol.
Al deze overwegingen kwamen deze week nog eens tot uiting in het Twitter-draadje waarmee we begonnen. In 10 tweets geeft hij aan waar hij mee zit en waarom dat tegenstrijdig is. In het kort zijn de tweets onder te verdelen in de cultuur rondom Ethereum, en de manier waarop de technologie werkt en verder ontwikkeld wordt. Laten we met de eerste categorie beginnen:
Hier geeft hij aan dat hij graag zou zien dat Ethereum een meer ‘bitcoin-achtig systeem’ wordt, waarin langetermijnstabiliteit leidend is. Het lastige is volgens Vitalik dat om deze verandering in de cultuur te verwezenlijken er op korte termijn juist meer gecoördineerde (en dus gecentraliseerde) actie ondernomen moet worden.
Een ander punt dat hij maakt is dat hij graag iedereen te vriend wil houden. In de eerder genoemde podcast maakte hij onderscheid tussen vriendelijk en toxisch maximalisme, en markeerde dat laatste als ongewenst. Maar hij ziet ook in dat je soms een keuze moet maken tussen goed en slecht; je móet wel een kant kiezen. Datzelfde lijkt hij in deze tweet te beschrijven, waarin hij observeert dat het in stand houden van een unieke cultuur vaak gepaard gaat met ‘enige insanity’.
In de tweet hierboven geeft Vitalik aan weinig liefde te hebben voor populaire ‘applicaties’, zoals de $3 million monkeys, waarmee hij uiteraard verwijst naar de Bored Ape Yacht Club (NFT-collectie). Tegelijk ziet hij dat door het bestaan van deze NFT’s duizenden mensen en tal van developers naar Ethereum toe komen.
Deze worsteling zet hij kracht bij met bovenstaande tweet. Hoewel hij graag zou willen dat digital assets gebruikt worden voor een breed scala aan interessante toepassingen, merkt hij op dat geld tot dusver met stip op nummer één staat, juist voor mensen in opkomende economieën, mensenrechtenactivisten en kwetsbaren in het algemeen.
Wij raden je aan om het hele draadje te lezen. In de cryptowereld is het zeldzaam dat een publiek figuur zo open reflecteert op zijn eigen werk. Bovendien zijn het leuke tegenstellingen om zelf eens over na te denken!
Goed, dat was wel genoeg Vitalik voor deze week. Er gebeurde meer:
- Sam Bankman-Fried zegt dat bitcoin geen toekomst heeft als betaalnetwerk. De baas van FTX vindt dat bitcoin daar niet schaalbaar genoeg voor is. Op Twitter vraagt Jack Dorsey hem waarom hij niets zegt over het lightningnetwerk. SBF komt met een warrig antwoord met de strekking dat hij dat niet doet omdat hij het anders te vaak moet zeggen. Maar er is hoop. Op een vraag of hij lightning gaat implementeren op FTX zegt hij: Will ping devs!
- Nayib Bukele kondigde trots aan dat er deze week een grote groep centrale bankiers en financiële autoriteiten naar zijn El Salvador kwam. In de bitcoinwereld werd direct gespeculeerd dat deze mensen speciaal naar het land kwamen voor een spoedcursus bitcoin, maar dat lag in werkelijkheid iets genuanceerder. Deze conferentie is georganiseerd door de Alliance for Financial Inclusion en stond al een tijdje op de planning.
- Do Kwon probeert te redden wat er te redden valt. Het sleutelfiguur achter Terra wil met een nieuwe versie van de munt het project weer terug op de rails trekken. Volgens hem is Terra namelijk meer dan UST alleen. De zogenoemde hard fork zou leiden tot Terra en Terra-classic (het oude Terra). Of Do Kwon de komende maanden voldoende aandacht voor de plannen kan hebben, is nog maar de vraag; er zijn meerdere partijen die via de rechter verhaal proberen te halen.
- Portugal lijkt toch niet het bitcoin-walhalla te zijn waar velen op hoopten. Vorig jaar vertrokken veel bitcoiners (en andere digital nomads) richting het Zuid-Europese land vanwege gunstige belastingregels. Daar lijkt een einde aan te komen: de Portugese minister van Financiën heeft aangegeven een vermogensbelasting van 28 procent te willen invoeren.
- Wie hebben we daar? De Chinese miners zijn terug van weggeweest. In nieuwe cijfers van de Universiteit van Cambridge is te zien dat 21 procent van de hashrate zich in China bevindt. Dat is minder dan de 50 procent die in januari 2021 genoteerd werd, maar een stuk meer dan de 0 procent in juli en augustus van datzelfde jaar. Blijkbaar zijn toch niet alle miners naar Amerika verscheept. Gaan we in de gaten houden.
- Rusland lijkt bitcoin te omarmen, ondanks verzet daartegen van de Russische centrale bank. Diverse media citeren staatsmedium TASS waarin gesproken wordt over legalisatie van bitcoin als betaalmiddel; “de vraag is niet of, maar wanneer dat gebeurt”.
- Als het aan de AFM ligt, komt er een verbod op het aanbieden van crypto-derivaten aan consumenten. Het gaat dan om financiële producten als opties en futures waarmee gespeculeerd kan worden op toekomstige prijsontwikkelingen. De toezichthouder zou hiermee in de voetsporen van de Engelse ambtsgenoot treden. Waarom het nog niet gebeurd is? Op dit moment heeft de AFM de autoriteit niet om zo’n verbod af te vaardigen.
- Het onderpand van stablecoin Tether is wat gezonder geworden. In het recent uitgebrachte rapport blijkt dat de blootstelling aan commercieel waardepapier met 17 procent gedaald is, ten faveure van de veel veiligere Amerikaanse staatsobligaties. Hiermee probeert Tether het signaal af te geven dat de markt de stabiliteit van de munt kan blijven vertrouwen. Tot dusver lijkt daar niet aan getwijfeld te worden.
Meme van de week
Ten slotte
Gefeliciteerd, je hebt de bodem van deze editie bereikt! De oververhitte periode in de cryptomarkt is wat bekoeld, en de temperatuur buiten lijkt die trend te volgen. Fijn, want Bart begon alweer te klagen over hitte en zweet tijdens het opnemen van de laatste Satoshi Radio-aflevering. Probleem opgelost; onze blik staat op volgende week afgesteld!
Goed weekend,
Bert, Peter, en Bart