Deze week staat de marktupdate in het teken van capitulatie. Kunnen we inmiddels spreken van een bodem of is dat te vroeg? En met welke factoren houden we rekening? Verder blikken we kort vooruit op de volgende week, waar Jerome Powell bekend gaat maken met hoe hard de rente omhoog gaat. In het nieuws zien we voor het eerst goede vragen gesteld worden aan SBF en in de verdieping hebben we het over een interessante blog van Vitalik. Veel plezier!
Bitcoin zit in de fase van capitulatie: beleggers hebben al heel wat verkocht om verliezen te beperken. De hoeveelheid verlies die al genomen is wijst op de diepste fase van de bearmarkt. We kijken met dat in het achterhoofd naar hoe lang de bearmarkt realistisch gezien nog duurt.
Het meeste nieuws heeft deze week een donker randje. Sam Bankman-Fried blijft zichzelf in de kijker spelen en de gevolgen van het FTX-fiasco en de bearmarkt in het algemeen worden meer en meer zichtbaar.
Het belangrijkste artikel van deze week is de blog van Vitalik. Hij beschrijft de usecases van ethereum waar hij het meest enthousiast over is. Leuk om te lezen dat geld nog steeds bovenaan staat (laat dat nou net de usecase van bitcoin zijn).
Markt
De bitcoinkoers bewoog de afgelopen 10 dagen tussen 16.700 en 17.400 dollar, een erg smal prijsbereik met minder dan 5 procent verschil tussen de boven en onderkant.
Het handelsvolume is na de eerste FTX-week teruggelopen tot normale waarden, vergelijkbaar met de periode ervoor. De koers van 18.100 dollar is de toegangspoort naar het prijsbereik waar we van juni tot oktober inzaten.
Als we iets uitzoomen dan zien we de verschillende prijsbereiken waar we enige tijd inzaten en de schoksgewijze overgangen ertussen. Met een soort waterval werden we in het volgende bassin gestort. Telkens een stapje lager.
Inmiddels zitten we ruim onder de realized price. Dat is de gemiddelde aankoopkoers van alle bitcoinbedragen die nu in de blockchain genoteerd staan. Gemiddeld staat de bitcoiner dus op verlies.
Zeker, de spreiding is heel groot. Sommigen staan nog steeds op dikke winst, anderen ver in het rood. Toch is deze metric nuttig. Het zegt iets over de fase waar de markt in zit.
Jeroen Blokland maakte onderstaand schema met wellicht bekende reeks emoties die horen bij de opeenvolgende fasen van een marktcyclus. Hij plaatste er zijn inschatting bij van waar verschillende beleggingscategorieën nu zitten.
Hij plaatst bitcoin bij capitulatie, ongetwijfeld met een schuin oog op de chaos die Sam Bankman-Fried veroorzaakte. Hij sluit zich daarbij impliciet aan bij het deel van de analisten dat voor aandelen in 2023 een (relatief) grotere neergang ziet dan voor de cryptomarkt.
Capitulatie is het verschijnsel dat beleggers massaal hun posities verkopen in een poging de verliezen te beperken. We kijken regelmatig naar de gerealiseerde verliezen in de on-chain data om dit te kwantificeren.
Een aardige manier om het totaal van de in de loop van een bearmarkt genomen verliezen te visualiseren is te kijken naar de daling van de realized cap.
On-chain analisten Dylan LeClair en Sam Rule maakten onderstaande grafiek waarin de daling van de realized cap in deze bearmarkt vergeleken wordt met eerdere bearmarkten. Door deze lens zou er inmiddels genoeg verlies genomen kunnen zijn om een bodem te vormen.
Vorige week bespraken we de fase van deze bearmarkt vanuit twee perspectieven. Als je de cryptomarkt zou isoleren, dan zijn er best wat aanwijzingen voor een bodem rond de huidige koersniveauâs. Maar als je kijkt naar de macro-economische vooruitzichten dan is nog een stevige stap lager te onderbouwen.
We willen vandaag nog even inzoomen op de eerste invalshoek. Op de onderstaande grafiek hebben we de huidige en de vorige twee bearmarkten getekend. En daarop een aantal tijds- en prijsaanduidingen:
- A: De tijd van top naar de volgende keer dat deze prijs bereikt werd, een kleine 3 jaar.
- B: De tijd van top naar bodem, grofweg een jaar.
- C: De tijd van de halving naar een nieuwe all-time high, zoân 9 maanden.
- D: De tijd van de halving naar de volgende top, zoân 18 maanden.
- E: De maximale daling van de top in bearmarkten, iets meer dan 80%.
- F: De daling van de top rond de halving, zoân 50%.
Laten we dat eens toepassen op de huidige cyclus. Een iets lagere bodem zou hier nog in passen - laten we zeggen 12.000 tot 14.000 dollar - maar dat is het dan ook wel. Maar de timing suggereert dat we de bodem wellicht al gezien hebben.
Voor een nieuwe all-time high boven de 70.000 dollar moeten we nog wachten tot het najaar van 2024, maar in de loop van 2023 zouden we wel al een aantal keer ruim boven de 30.000 dollar moeten zitten, een 100 tot 200% stijging van de bodem.
Natuurlijk is dit geen wetmatigheid. Maar achter de marktcyclus zit wel een bepaalde logische opeenvolging van gebeurtenissen die ervoor zorgt dat cyclussen op elkaar lijken. Met aan de basis de menselijke psychologie van hebzucht en angst.
Zie dit dus beslist niet als de nauwkeurige routekaart die je nodig hebt om al wandelend en klimmend door de bergen te navigeren, maar eerder als een blik op de wereldbol om te weten in welk land je ongeveer bent.
Om bovenstaande grafiek enigszins overzichtelijk te houden hadden we âm afgeknipt op twee bearmarkten, hieronder vind je de versie met de cyclus van 2013 tot 2017 er ook bij.
Van dit basisscenario kunnen flinke afwijkingen optreden. Dat zag je bijvoorbeeld ook in 2019 toen na de bodem op 3150 dollar een snelle stijging ontstond. In 6 maanden ruim keer 4 naar bijna 14.000 dollar. De oorzaak? Hoogstwaarschijnlijk onnatuurlijke vraag door de massale Plustoken-scam in Azië.
Dat is een afwijking naar boven. Naar beneden kan net zo goed. Zo lijkt de deuk in zomer 2021 tussen de twee bullmarkttoppen van 64.000 en 69.000 dollar ook een afwijking. Vermoedelijk veroorzaakt door de plotselinge ban van miners in China.
Hoe het zich de komende twee jaar ontvouwt zullen we moeten afwachten. Wat nu al wel zichtbaar wordt, ook weer in deze bearmarkt, is dat de interesse in bitcoin niet weg is. Waar we ook komen - banken, fintechs, beleggingsclubs, scholen - er zijn zat mensen mee bezig.
Voor de lange termijn geloven we in de voortschrijdende adoptie en daardoor een onvermijdelijke nieuwe bullmarkt. Op termijn van maanden overheersen de rukwinden binnen crypto (faillissementen, verboden, hacks) en buiten crypto (monetair beleid, recessies).
Volgende week wordt wat dat laatste betreft interessant. In de VS krijgen we op dinsdag de CPI-inflatiecijfers over november, op woensdag de volgende renteverhoging met toelichting door Jerome Powell, en op donderdag de verkoopcijfers van de detailhandel.
De markt verwacht een renteverhoging met 50 bps. Aan 75 bps wordt een waarschijnlijkheid van 25 procent toegekend. Dat was half oktober nog even boven de 75 procent.
Gaat de Fed verrassen met een onverwacht grote stap? Of in lijn met een eerdere toespraak van Powell een kleinere stap nemen dan de afgelopen keren? We horen het woensdag!
Verdieping
We beginnen deze week met een artikel van niemand minder dan Vitalik himself. Deze keer schrijft hij over de dingen waar hij enthousiast over is in het ethereum (en brederen crypto) ecosysteem. Opvallend is dat hij het vooral heeft over het doorontwikkelen van ideeën en use-cases die daadwerkelijk hebben aangetoond bestaansrecht te hebben. Denk hierbij aan het gebruiken van cryptocurrency als geld, stablecoins, simpele DeFi applicaties en identiteits oplossingen. Dingen als een decentrale Amazon of bananen op de blockchain hoeven we volgens Vitalik geen tijd en moeite meer aan te besteden. Lezen kost je ongeveer 20 minuten, zeker de moeite waard.
Gaan we door met de Ezra Klein Show, waar het deze week gaat over de new economic era. Te gast is econoom Mohamed El-Erian die verschillende signalen ziet dat we daadwerkelijk een nieuw economisch tijdperk ingaan: de permanente afname van de werkende bevolking, veranderende supply chains, de verschuivende relatie tussen de VS en China en de toenemende inflatie.
The World Ahead is een serie van The Economist waarin ze voorspellingen doen over de toekomst. Vinden wij altijd erg leuk. Deze week gaat het over de naderende recessie. Interessant, want daar had onze eigen Bert het vorige week ook over.
We schrijven er straks ook over in het nieuws: SBF dook deze week weer op in een Twitter Space. Door een gebrek aan goede vragen sprong Ă©Ă©n iemand erbovenuit: Coffeezilla. Met een aantal scherpe vragen drong hij goed door tot de kern van het probleem. Wil je meer van hem horen? Deze week zat hij ook bij Lex Fridman aan tafel.
lexteam
Sluiten we af met Troy Cross bij What Bitcoin Did. Leuke aflevering als je meer te weten wil komen of de huidige stand van zaken aangaande de mining wereld. Deze podcast staat in het teken van het uitleggen van de nieuwe mogelijkheden die bitcoin mining met zich meebrangt, naast het beveiligen van het bitcoin netwerk zelf.
Peter McCormack
Nieuws
We beginnen het nieuwsoverzicht met een beknopte FTX-update. Vorige week meldden we dat de storm rond FTX wat is gaan liggen. Die trend zette afgelopen week door. Komt FTX nu in het nieuws? Dikke kans dat ex-ceo Sam Bankman-Fried ergens te horen is geweest.
De vele uren aan interviews brengen helaas weinig nieuwe feiten. Steeds als de relatie tussen FTX en zusterbedrijf Alameda Research wordt bevraagd, weet SBF die met een onsamenhangende woordenbrei te omzeilen.
EĂ©n gesprek viel op. Een YouTuber met de schermnaam Coffeezilla sprak met SBF over klanten die hun tegoeden bij FTX hadden gestald. Zij hebben geen toestemming gegeven om iets anders te doen met die tegoeden dan ze veilig te bewaren. En dat de exchange netjes met die tegoeden om zou gaan, werd door FTX eigen gebruikersvoorwaarden onderstreept. Alles in orde, toch?
Maar waarom zijn de tegoeden van deze gebruikers dan grotendeels verdwenen? Het antwoord op deze prangende vraag hoor je hier:
SBF vertelt dat er in de meest hectische periode sprake is geweest van âgenerieke opnamesâ. Daarmee bedoelt hij dat iedere gebruiker geld uit dezelfde pot haalde. Met andere woorden, de tegoeden van klanten die expliciet van verschillende diensten gebruikmaakten werden niet gescheiden.
Volgens SBF was dit een bewuste keuze. Hij vindt dat als het erop aankomt iedere klant gelijk behandeld moet worden. Dat klinkt weliswaar redelijk, maar het is een denkfout om die stelregel toe te passen op gebruikers van verschillende producten. Zij vormen klantgroepen die per definitie niet vergelijkbaar, al was het maar omdat ze hun handtekening onder andere spelregels hebben gezet. Ze kunnen en mogen niet zomaar op Ă©Ă©n hoop geveegd worden.
Het was de eerste en enige keer in tal van interviews dat SBF iets concreets onthulde over wat iedereen al vermoedde: FTX lapte haar eigen gebruikersvoorwaarden aan de laars en is onbesuisd met klanttegoeden omgesprongen.
Intussen neemt de druk op SBF vanuit overheidsinstanties wat toe. Op 13 december organiseert het Amerikaanse overheidscomité Financiën de eerste hoorzitting over het FTX-debacle. De voorzitter, Maxine Waters, verzocht SBF via Twitter vriendelijk om daar aan deel te nemen, maar dat werd door hem afgewezen. Dat leidde tot publieke verontwaardiging en het gerucht dat Waters hem een hand boven het hoofd houdt; SBF kan immers ook gedagvaard worden. Niets van waar, volgens Waters:
Lies are circulating @CNBC that I am not willing to subpoena @SBF_FTX. He has been requested to testify at the December 13th hearing. A subpoena is definitely on the table. Stay tuned.
— Maxine Waters (@RepMaxineWaters) December 8, 2022
Ook zijn er openbaar aanklagers aan de slag gegaan. Ze onderzoeken of SBF, samen met Alameda, betrokken is geweest bij marktmanipulatie. Hun startpunt is de val van Terra/Luna, maar âde zaak maakt deel uit van een breder onderzoek naar de ineenstorting van het imperium van de heer Bankman-Fried en de mogelijkheid dat daarbij miljarden dollars aan klantgelden zijn verduisterdâ.
By
Het net begint wat te sluiten, zij het in slowmotion. We blijven het volgen! Het andere nieuws van deze week:
- Nederlandse durfinvesteerder geraakt door FTX-fiasco. M11 Credit, de krediettak van Maven 11, faciliteert onder meer het afsluiten van âcrypto nativeâ-leningen. Zo regelde M11 leningen ter waarde van 36 miljoen dollar aan het hedgefonds Orthogonal Trading, dat nu niet kan terugbetalen door grote verliezen aan FTX. M11 is zelf geen partij in de leningen en financieel niet direct blootgesteld aan de verliezen. Gisteren spraken we in Satoshi Radio met directeur Balder Bomans over de ontstane problemen.
- Wetsvoorstel van Elizabeth Warren krijgt gestalte. De senator is een vurig criticus op wat er in en rond de cryptosector gebeurt. Haar wetsvoorstel zou een breed scala aan onderwerpen beslaan, van belasting en nationale veiligheid tot een klimaat en consumentenbescherming. Dat Warren werkte aan nieuwe regels was al bekend, maar het momentum veroorzaakt door FTX versneld naar verluidt de totstandkoming en behandeling ervan.
- Pensioenfondsen Canada heroverwegen cryptoposities. In november moest het op Ă©Ă©n na grootste Canadese pensioenfonds haar investeringen in FTX afschrijven. Eerder dit jaar deed een ander pensioenfonds hetzelfde met investeringen in Celsius. Het leidt ertoe dat het grootste fonds haar plannen om ook een cryptopositie in te nemen achterin de ijskast heeft gezet.
- Binance publiceert âauditâ van in bewaring genomen klanttegoeden. Daarmee geeft de beurs opvolging aan het eerder gelanceerde Proof of Reserves-systeem. Het reputabele kantoor Mazars bevestigt de daarin genoemde bedragen. Dat statement moet niet verward worden met een volledige audit zoals gebruikelijk is bij het opmaken van jaarrekeningen van beursgenoteerde bedrijven. Het is beter dan niets, maar er blijven allerlei vragen onbeantwoord.
- Ontslagrondes in cryptosector gaan door. Eind november zette Kraken 30 procent van haar medewerkers op straat om de bearmarkt te kunnen overwinteren. Deze week volgden Bybit (30 procent) en Swyftx (35%) met dezelfde maatregelen. In totaal gaat het om een kleine 2.000 mensen die op zoek moeten naar een nieuwe baan.
- Sommige Celsius-klanten krijgen hun cryptovaluta terug. De rechter heeft de opdracht gegeven om tegoeden waar nooit rente op uitgekeerd is terug te geven aan de klant. In totaal gaat het om 44 miljoen dollar aan klantgelden. âIk wil vooruitgang zien in deze zaakâ, zei de rechter tijdens de hoorzitting. âIk wil dat schuldeisers zo snel mogelijk en zoveel mogelijk terugkrijgen.â
Doordenker
Ten slotte
De volgende Alpha Live staat ingepland. Op dinsdag 20 december om 20:00u zitten Bert, Bart, en ik klaar om te praten over onderwerpen die bij jullie top of mind zijn.
De vorige keer was een succes, dus twijfel niet om mee te doen! Inschrijven doe je hier. Je leest daar ook wat je van de Q&A mag verwachten.
Winter is coming! En dan hebben we het niet per se over de bearmarkt waar we in zitten. Buiten staat de kou voor de deur, dus kijk niet vreemd op als je sneeuwvlokken ziet vallen voordat de volgende Roundup op je digitale deurmat ligt. Maar wat het weer ook is, wij zijn erbij!
Groet, goed weekend,
Peter, Bert, en Bart