Alpha Roundup #70: peak everything?

De inflatie kwam deze week in Nederland boven de 13% uit, op Twitter zie je de ene na de andere energie-grafiek omhoog schieten en analisten vallen over elkaar heen met de extreemste doembeelden voor deze winter. Bert heeft alles gelezen, bekeken en zet een en ander op een rijtje: hoe erg gaat het worden? En in tegenstelling tot andere analisten, heeft Bert wel een mooi genuanceerd verhaal, zoals we dat eigenlijk van hem gewend zijn. Verder natuurlijk een Twitter update, lees- en luistertips en de belangrijkste nieuwtjes van deze week.

Marktupdate

Bitcoin is na de stevige daling van vorige week donderdag en vrijdag niet echt van z’n plek gekomen. De koers bewoog deze week tussen de 19.500 en 20.500 dollar.

De stemming op de aandelenmarkt was aanmerkelijk negatiever. Waar bitcoin in de bearmarktrally van juli en augustus een stuk minder steeg dan bijvoorbeeld de NASDAQ en de S&P-500, is de daling nu ook milder.

Het verband tussen de verdere daling en de speech van Jerome Powell in Jackson Hole is lastig te missen.

Zijn speech was kort en geconcentreerd, met dit als kernboodschap: De Amerikaanse centrale bank neemt het bestrijden van de inflatie echt heel serieus. De rente zal nog een stuk hoger moeten dan de 2,5 procent waar de beleidsrente nu op staat, en dan een tijdje op dat hoge niveau blijven.

Tot nu toe rekende de markt erop dat de Fed wel zou stoppen met verhogen zodra de economie duidelijk in een recessie zou komen, en verwachtte begin 2023 alweer renteverlagingen.

Die hoop moet men laten varen, was de boodschap van Powell. Het bestrijden van inflatie gaat nu eenmaal pijn doen. Pijn in de vorm van lagere koersen van huizen, aandelen en crypto-assets, maar ook pijn in de vorm van lagere economische groei, of zelfs recessie.

Andere Fed-officials versterkten in toespraken deze boodschap. Dit zei Tom Barkin, voorzitter van de Federal Reserve Bank van Richmond:

US is faced with post-war-like inflation, Fed will do what it takes to return inflation to 2%

En dit zei Neel Kashkari, voorzitter van de Federal Reserve Bank van Minneapolis:

People now understand the seriousness of our commitment to getting inflation back down to 2%.

Door telkens de soft landing te blijven benadrukken heeft de Fed een deel van z’n eigen verkrapping ongedaan gemaakt. En dat was niet de bedoeling. Dat heeft men nu gefixed.

Hieronder zie je de verwachting die de markt heeft van de Fed Funds Rate op basis van de futures: vrijwel heel 2023 stabiel tegen de 4 procent aan. Ter vergelijking heb ik eronder de verwachting van half juli getekend. Toen was de verwachting nog een snelle daling in 2023.

Inflatie in Nederland

Afgelopen week werden inflatiecijfers in Europa bekend gemaakt, en ook Nederland publiceerde z’n voorlopige HICP-inflatie. Een stevige sprong naar een nieuw hoogtepunt van 13,6 procent.

Belangrijk is ook om te kijken naar de samenstelling van de inflatie, zoals je kunt zien in de grafiek hieronder van Wim Suyker. De grootste bijdrage komt nog steeds met afstand van de energiekosten.

Dat geldt voor heel Europa. Energie is nu het grootste vraagstuk. Blijven kerncentrales toch open? Hoeveel kunnen we besparen? Blijft Rusland gas leveren? Wordt het een milde winter?

Er wordt nu gesproken over een mechanisme om de stroomprijs te beperken, waarbij men gelukkig oog heeft voor het belang om de markt niet te verstoren. We zijn benieuwd naar de uitkomst. Het is niet eenvoudig door de samenhang tussen de energienetten en de oneindige creativiteit van bedrijven om gebruik te maken van dergelijke regelingen (noem het arbitrage).

De eerste energiebedrijven die staatssteun nodig hebben, kwamen deze week in het nieuws. Ook hoor je steeds meer industriële bedrijven die de productie stilleggen omdat het niet meer rendabel is.

Na kelderende consumentenvertrouwen en PMI’s is dit het volgende signaal dat een stevige recessie in Europa aanstaande is. Het kan een of twee kwartalen duren voordat het in de coïncidentele cijfers zichtbaar wordt, zoals economische groei en arbeidsmarkt. Onze verwachting is het vierde kwartaal van dit jaar of het eerste kwartaal van volgend jaar.

In de VS ziet het er anders uit. Daar zijn gas en stroom veel betaalbaarder dan in Euroap, en is het grootste probleem de motorbrandstof. Het consumentenvertrouwen veerde wat op deze week en ook de arbeidsmarkt en de industriecijfers waren niet slecht.

Peak everything?

Er is iets te zeggen voor het idee dat verschillende verhaallijnen nu op hun piek zitten:

1. De energiecrisis wordt ongetwijfeld heftig in Europa, maar er moet wel iets uitzonderlijks gebeuren om de negatieve verwachtingen die we nu hebben te overtreffen. Een paar maatregelen en de prijzen zouden zelfs kunnen gaan dalen.
2. De inflatie is hoog, maar er moet veel gebeuren om die nog heel veel verder te laten stijgen, zeker in de VS. In Europa duurt het wellicht wat langer omdat er omvangrijke maatregelen getroffen moeten worden op gebied van productie, logistiek, besparing en koopkracht.
3. De monetaire verkrapping is agressief, maar de illusie dat de Amerikaanse centrale bank dit jaar al zou draaien van verkrappen naar verruimen is van de baan. De markt verwacht nu dat de rente het grootste deel van 2023 rond de 4 procent is.

Natuurlijk zitten er in de staart van de waarschijnlijkheidsverdeling allerlei gebeurtenissen die de al uitzonderlijk sombere verwachtingen kunnen overtreffen. Maar of dat gaat gebeuren?

Ja, het is waarschijnlijk dat de dollar komende maanden sterker wordt, dat aandelen nog een stap naar beneden maken, en dat de rente op obligaties nog verder stijgt. En dat doet pijn voor risk assets zoals tech-aandelen, junk bonds en crypto-assets.

Maar gevolg van peak everything zou zijn dat het neerwaartse momentum afneemt. Dat de eerste leading indicators begin 2023 gaan bodemen, zoals de Amerikaanse inkoopmanagersindex (PMI) en de wereldwijde geldhoeveelheid M2.

Dat laatste is goed verklaarbaar. Als landen grootschalig de bevolking gaan steunen voor energiekosten, dan levert dat begrotingstekorten op, en die moeten worden gefinancierd. Hoe lang duurt het voordat de centrale bank moet inspringen?

Vast niet door officieel over te schakelen op QE, dat zou gezichtsverlies zijn. Maar een nieuw programma dat past bij de uitzonderlijke situatie, een mooie nieuwe afkorting?

In de grafiek hieronder staan vier zaken ingetekend:

1. De PMI’s in de VS met de stijgende perioden gemarkeerd (oranje). Lyn Alden bepleitte eerder al dat bitcoin het slecht doet in periodes van dalende PMI, en neigt te rally’en in periodes van stijgende PMI.
2. De bitcoinkoers met de eerste 18 maanden na de halving gemarkeerd (blauw). Soms wordt een halving era van 210.000 blocks opgedeeld in drie periodes van 70.000 blocks (grofweg anderhalf jaar): bullmarkt, bearmarkt, herstel.
3. De wereldwijde geldhoeveelheid M2, met periodes van duidelijk versnellende jaar-op-jaar groei gemarkeerd (groen), waarbij de grootste 10 landen als proxy worden gebruikt. Raoul Pal ziet een duidelijke samenhang tussen bullmarkten van bitcoin en acceleratie van M2.
4. De maandelijkse MACD van bitcoin, een momentum-indicator. We komen nu echt wel in de buurt van het niveau waarop we in eerdere bearmarkten middenin de bodemvorming zaten, en het laagste punt bereikt was.

Nu moge duidelijk zijn dat dit geen enkele garantie is dat het inderdaad zo verloopt, en dat de tot nu toe vermoede verbanden blijven bestaan. Maar de achterliggende mechanismen zijn niet uit de lucht gegrepen.

Kijk bijvoorbeeld maar naar het macro model van Alfonso Peccatiello, waar hij ons stevig in het derde kwadrant plaatst terwijl bitcoin het goed doet in kwadrant 2 (en deels 4).

We hebben nu 9 maanden achter de rug waarin het klimaat ongunstig was voor risk assets. Forse tegenwind. En dat blijft waarschijnlijk nog een tijdje zo. PMI’s blijven dalen, centrale banken blijven verkrappen en rentes stijgen.

Het geeft bitcoin de tijd om de bearmarkt uit te spelen. Bear markets are for building.

En er is nog een hoop te bouwen. We hadden het in Satoshi Radio gisteren over bitcoin maximalism test. In het gesprek was een belangrijke notie dat we mensen niet het gebruik van een premature technologie moeten opdringen, maar het zo ongelofelijk prettig, handig, efficient, goedkoop moeten maken dat men het uit zichzelf gaat gebruiken.

De tussentijd is bestemd voor de partijen die zich niet laten meeslepen door negatief sentiment, maar onderzoek doen en besluiten om te investeren. Zij zijn degenen waarvan anderen straks zeggen dat ‘ze geluk gehad hebben’ met hun instapmoment!

In de echokamer

Doemscenario’s doen het goed op sociale media. Afgelopen maandag ging die van Jeff Booth rond in de bitcoingemeenschap:

Maar het ene doemscenario is het andere niet. Neem Doomberg, de groep die met doorwrochte nieuwsbrieven goed onderbouwde scenario’s deelt die – op dit moment – suggereren dat de meest uitdagende periode in Europa nog voor ons ligt, onder meer onder invloed van de energiecrisis die boven de lidstaten hangt.

Dat is wat anders dan de vage tweet die Jeff de wereld in slingert. Hij suggereert een totale instorting van het huidige ‘systeem’, gedreven door de angst en woede van burgers die daardoor geraakt worden. Waarom die instorting zal plaatsvinden en op welke manier bitcoin in die situatie de functie van reddingssloep kan vervullen, legt hij helaas niet uit.

Dat wij vraagtekens zetten bij bitcoin als redmiddel in het geval van de catastrofale val van de maatschappij – daarvoor is het nog wat te vroeg –, wil natuurlijk niet zeggen dat bitcoin wel degelijk uitkomsten biedt. Een van de perspectieven daarop komt van Alex Gladstein, wiens tweet uit 2019 afgelopen week weer uitgebreid tot leven kwam:

Tweets uit 2019 herkauwen bleek een thema te zijn van de afgelopen 7 dagen. Ogenschijnlijk uit het niets ontstond uitgebreid gesprek over een experiment van Rodolfo Novak (@nvk op Twitter) met een Lightning-factuur:

Toegegeven, dit is een tof probeersel. Het is belangrijk dat er nagedacht wordt over het gebruik van bitcoin in situaties waarin internet niet beschikbaar is, en het gebruik van radiogolven is daar een voorbeeld van. Een ander initiatief is TxTenna, een poging om bitcoin te laten functioneren via een mesh-netwerk; dat is een netwerk waarbij apparaten van mensen direct met elkaar in verbinding staan.

Terug naar het heden. Een tweet en artikel van Pete Rizzo over bitcoinmaximalisme ging uitgebreid de echokamer door. Pete, onder meer bekend van BitcoinMagazine.com, publiceerde een lijst van eigenschappen waar een bitcoinmaximalist aan afgemeten kan worden. In hoeverre wij daar aan voldoen? Dat bespraken we gisteren in aflevering 222 van Satoshi Radio.

De retweet-winnaar van deze week gaat naar Niko Jilch, de man achter de Duitstalige podcast Was Bitcoin Bringt. Hij publiceerde een videofragment waarin de president van de Fed in Minneapolis (VS) te horen is over CBDC’s. Wat hij daarin zegt, spreekt voor zich:

We sluiten af met een waarschuwing van Tomer Strolight, werkzaam bij Swan Bitcoin. Hij deelt zijn gedachten naar aanleiding van de Tornado Cash-sancties, en ziet een periode aanbreken waarin bitcoin, en cryptovaluta’s in het algemeen, een zware beproeving voor de kiezen krijgen.

Tomer bepleit in zijn draadje dat bitcoin zich al jarenlang voorbereid heeft op overheidsingrijpen, en dat daarom de kans dat bitcoin dergelijke interventie overleeft een stuk groter is dan voor NFT’s en altcoins geldt. In het bonusartikel waarmee hij afsluit vind je meer over deze zienswijze.

Kijk-, lees-, en luistertips

Podcast: 'Een lesje investeren van Roelof Botha'

Roelof Botha is een bekend gezicht in Silicon Valley. Hij werkt sinds 2003 als partner voor Sequoia, één van de meest bekende venture capital bedrijven van de VS. In deze podcast geeft hij een kijkje in de keuken en deelt hij zijn meest waardevolle lessen. Een leuke podcast voor iedereen die zich actief bezig houdt met investeren.

Roelof Botha — Investing with the Best, Ulysses Pacts, The Magic of Founder-Problem Fit, How to Use Pre-Mortems and Pre-Parades, Learning from Crucible Moments, and Daring to Dream (#618)

Interview with Roelof Botha on The Tim Ferriss Show podcast

The Blog of Author Tim FerrissTim Ferriss

Podcast: '3D printen en bitcoin'

Hier op de redactie vinden we CryptoCloaks één van de leukste bitcoin startups. Het bedrijf maakt allerhande accessoires voor bitcoin nodes en miners, bijvoorbeeld hoesjes of koeling. Het speciale is dat ze alles 3D printen, in plaats van het op een meer conventionele manier te produceren. In deze podcast geeft de oprichter een kijkje achter de schermen.

‎BIT BUY BIT: 3D printing, Bitcoin and gliding with @blackcoffeebtc on Apple Podcasts

‎Show BIT BUY BIT, Ep 3D printing, Bitcoin and gliding with @blackcoffeebtc - Aug 29, 2022

Apple Podcasts

Podcast: 'Open source oorlogsvoering'

Wij vinden het altijd interessant om meer te weten te komen over open-source initiatieven. Bitcoin is daar natuurlijk het beste voorbeeld van, maar ook andere open-source projecten kunnen op onze liefde en belangstelling rekenen. Vaak kunnen we lering trekken uit de obstakels die andere open-source projecten hebben overwonnen, en die kennis toepassen op bitcoin. In deze aflevering van Babbage gaat het vooral over het gebruik van open-source data om de oorlog in Oekraïne te beïnvloeden.

‎Babbage from The Economist: Babbage: Open-source intelligence on Apple Podcasts

‎Show Babbage from The Economist, Ep Babbage: Open-source intelligence - 10 Aug 2021

Apple Podcasts

Artikel: 'De do's en dont's van bitcoin key management'

Als Jameson Lopp wat te melden heeft over bitcoin-security dan luisteren wij. De beste man heeft eigenlijk altijd inzichten die voor zowel gevorderde als beginnende bitcoiners geschikt zijn. Dit artikel, dat iets meer op de beginnende bitcoiner gericht is, geeft hij de belangrijkste do's en dont's aan van bitcoin key management. Neem het eens door en vul je eigen digitale beveiliging aan waar nodig.

The Dos and Don’ts of Bitcoin Key Management

The internet is a dangerous place, especially when you’re protecting bitcoin. Jameson Lopp covers what you need to know to stay safe in a perilous environment.

Casa BlogJameson Lopp

Artikel: 'Hoe bitcoin de energiesector kan transformeren'

Vers van de pers: Arcane research heeft onderzoek gedaan naar de manieren waarop bitcoin de energiesector kan transformeren. Ze zoomen in op een paar onderwerpen: het versterken van het elektriciteitsnetwerk met bitcoin mining, het verbeteren van de winstgevendheid van hernieuwbare energie met bitcoin mining, het verminderen van het affakkelen van methaan door bitcoin mining te gebruiken en het gebruiken van de warmte van bitcoin miners.

How Bitcoin Mining Can Transform the Energy Industry

Bitcoin miners are uniquely flexible energy consumers that can help solve some of our biggest energy problems. Learn more in our new report.

Arcane ResearchBitcoin

Artikel: 'Self Sovereign Identity en Web5'

Sluiten we af met een artikel omtrent Web5, het nieuwe open-source internet van TBD (Jack Dorsey). Of zoals ze het zelf beschrijven: "a decentralized platform that provides a new identity layer for the web to enable decentralized apps and protocols." In dit artikel gaat men na waar we nu eigenlijk staan met betrekking tot self sovereign identity (SSI) en Web5.

Self Sovereign Identity, TBD, and Web5

How TBD is building standards-based open source software towards the goals of SSI and Web5

TBDGabe Cohen

In het kort

Toen we de gebeurtenissen in de echokamer behandelden, schreven we over Niko Jilch als retweet-winnaar. Maar als je Karl Racine, openbaar aanklager in Washington DC (VS), als nieuwkomer zou meetellen, stoot hij Niko ruimschoots van de troon met een tweet over... Michael Saylor.

Bitcoin-goeroe Saylor en zijn MicroStrategy worden door het district verdacht van fraude. Volgens de aanklager heeft Saylor zijn belasting niet netjes afgedragen. Sterker, de aanklacht stelt dat hij dat heel bewust gedaan heeft door net te doen alsof hij inwoner was van een staat waarin geen persoonlijke inkomstenbelasting betaald hoeft te worden. MicroStrategy is onderdeel van de zaak, omdat Racine en consorten menen dat het bedrijf hem geholpen heeft om deze vorm van belastingontduiking mogelijk te maken.

AG Racine Sues DC-Based Billionaire Michael Saylor & Software Company Microstrategy for Evading More Than $25 Million in District Taxes

Office of the Attorney General for the District of Columbia

Mogelijk is Saylor door eigen toedoen op de radar van de stad terechtgekomen. De afgelopen jaren is Saylor veelvuldig te horen geweest in podcasts en op conferenties, en houdt daarbij zelden een blad voor de mond. Zo is in één van de processtukken te lezen dat de aanklager refereert aan een interview waarin Saylor stelt dat “bitcoin een ideaal middel is om belasting mee te ontduiken”, om vervolgens te suggereren dat “bezitters van bitcoin ‘go f--k yourself’ tegen hun overheid kunnen zeggen”.

De processtukken geven een zeldzaam inkijkje in het leven van Saylor. Er wordt geschreven over de manier waarop hij zijn dagen indeelt, het vastgoed dat hij heeft aangekocht, de verbouwkosten van zijn hoofdverblijf, de manier waarop hij zijn drie jachten gebruikt, zijn gedrag op sociale media, en hoe de rijken der aarde hun belastingaangifte optimaliseren.

Saylor zelf lijkt zich niet erg druk te maken. “Tien jaar geleden kocht ik een monumentaal pand in Miami en ben ik daar naartoe verhuisd”, vertelt hij tegen Decrypt. “Florida is waar ik leef, stem, gehoor geef aan mijn juryplicht, en het is het centrum van mijn persoonlijke en gezinsleven.”

Omdat Saylor fervent bitcoinbezitter is, wordt de aanklacht door sommige mensen gezien als aanval op bitcoin door de pijlen te richten op één van de grote promotors ervan. Als argument wordt aangehaald dat Karl Racine als juridisch overheidsadviseur – je zou zijn rol kunnen zien als minister van Justitie – dicht tegen de zittende macht aan schuurt.

Saillant detail is dat, als Saylor schuldig bevonden wordt, het niet de eerste keer is dat hij voor fraude veroordeeld is. In 2000 schikten hij en zijn compagnons met de SEC en betaalden daar 11 miljoen dollar aan boetes voor. Het is maar de vraag of Saylor er dit keer met hetzelfde gemak van afkomt; de aanklager vraagt om een jury-zaak en dat is zelden een kort en overzichtelijk proces.

Mogelijk wordt deze zaak breed uitgemeten in de media, niet in de minste plaats omdat aan bitcoin gerelateerde thema’s veel lezers trekken. Dat zal dan grotendeels ruis zijn, want met bitcoin zelf is niets aan de hand, en tegen de uitspattingen van een individu – als die er zijn – is het ruimschoots opgewassen.

We gaan door naar het andere nieuws van deze week:

• De moeilijkheidsgraad waar het werk van bitcoinminers aan moet voldoen is de afgelopen twee weken met een kleine 10 procent omhoog gegaan. Dat is interessant, want de laatste tijd horen we óók verhalen van miners die in de problemen zitten. We sluiten niet uit dat het een poging is om concurrenten de markt uit te drukken.
• De president van Paraguay heeft eigenhandig een stokje gestoken voor een wet die de industrie rond bitcoinmining formeel een plek zou geven in het land. Hij draagt daar twee argumenten voor aan: het kost teveel energie, en het levert te weinig banen op.
• Crypto.com trekt zich terug uit het miljardenbal. Voor een totaalbedrag van 495 miljoen dollar zou het bedrijf zich voor vijf seizoenen als hoofdsponsor aan de Champions League verbinden. De bearmarkt heeft het punt bereikt dat ook de (marketing)zakken van de grootste spelers een bodem blijken te hebben.
• We blijven even bij Crypto.com. Het bedrijf kwam nog eens in het nieuws vanwege een zelfgemaakte fout. Een klant die om een terugbetaling van 100 dollar vroeg, kreeg per ongeluk 10 miljoen dollar opgestuurd. Daar kocht ze een auto en duur huis van. Het is nu aan de rechter om uit te zoeken of de vrouw die bezittingen mag houden.
• Ken je de bitcoin bonds van El Salvador nog, die een tijd terug met veel bombarie werden aangekondigd? De uitgifte ervan is nogmaals uitgesteld. De interesse voor het schuldpapier lijkt verder af te nemen. Toch hoopt initiatiefnemer Bitfinex dat de bonds dit jaar het licht zien. Dat wacht onder andere nog op goedkeuring van nieuwe Salvadoraanse wetgeving.
• De overheid van Iran heeft bedrijven toestemming gegeven om crypto te gebruiken als betaalmiddel voor de import van goederen en diensten. Het gesanctioneerde regime zoekt vanzelfsprekend uitwegen om onder het juk van de maatregelen uit te komen.
• De Taliban heeft cryptovaluta’s in de ban gedaan in Afghanistan. Daar ging hard ingrijpen mee gepaard; de beweging heeft 13 mensen opgepakt die crypto’s gebruikten om geld uit het zicht te houden van het totalitaire regime.

Je ziet: erg florisant zijn de teksten op nieuwswebsites niet. Het past bij de fase van de markt waarin we ons bevinden. Als je op zoek bent naar ander geluid, dan doe je er goed aan om te buurten bij de mensen en organisaties die aan het bouwen zijn. Onderzoekers en ontwikkelaars, bijvoorbeeld, die de basis leggen voor de komende bullmarkten. Lees dit recente draadje maar eens, waarin onlangs gepubliceerd onderzoek naar bitcoin en lightning wordt opgesomd. Bear markets are for building!

Meme van de week

Ten slotte

Zo, je bent weer helemaal bij. Tijd voor weekend; zet Twitter uit (laat ons dat maar volgen), en geniet van het lekkere nazomerweer.

Trouwens, nu je er toch nog bent, op de valreep een leuk nieuwtje: op dinsdag 6 december gaan we een Satoshi Radio-aflevering opnemen in Tivoli in Utrecht. Een avond vol bitcoin, gezelligheid en alles wat je – als je luistert – gewend bent van de podcast. Na de show gaan we door met een meetup in één van de prachtige bars die Tivoli rijk is. Dat wil je niet missen!

Satoshi Radio LIVE IN TIVOLI, Tue, Dec 6, 2022, 7:00 PM | Meetup

We gaan live! En niet op Youtube, maar in Tivoli! Wij zijn er enorm trots op dat dit gelukt is en dat gaan we met jullie vieren door een onvergetelijke live-show neer te ze

Meetup

Zien we je daar?

Groet, goed weekend,
Peter, Bart, en Bert