Op het moment dat we deze Alpha schrijven hangt de prijs van bitcoin rond de $40.000. Waar we een aantal weken terug nog op weg leken om door de $50.000 heen te breken zijn we dus weer terug bij af. In de marktupdate geven we meer informatie. Daarnaast hebben we natuurlijk een aantal knallers van podcasts op een rijtje gezet en staan alle nieuwtjes van deze week ook weer netjes bij elkaar. Veel plezier!
Marktupdate
Lightning wordt in sneltreinvaart geïntegreerd in betaalapps en kassasystemen. De miningsector professionaliseert op hoog tempo. En in alle windstreken toont bitcoin zich gedienstig als vrijheidsgeld. Alle belangrijke lijnen uit de bitcoinconferentie in Miami wijzen op toenemende adoptie.
‘Hoe kan het dan dat de koers niet stijgt, maar zelfs flink daalt’, werd ons meermaals gevraagd.
Dat is een goede en belangrijke vraag omdat die ons de kans geeft om twee verschillende krachten die op de koers werken uit elkaar te trekken.
Als we het over adoptie hebben, dan verwijzen we daarmee naar het doorlopen van de adoptiecurve die de ingebruikname van technologie beschrijft. We schreven hier eerder een uitgebreid rapport over, waar we hier een paar stukjes uit zullen samenvatten.
Van tientallen technologieën is bestudeerd hoe dit proces verliep en wat het mechanisme achter dat verloop is. De modellen die daaruit volgen zijn allemaal heel keurig en regelmatig. De praktijk is rommelig.
Adoptie verloopt met horten en stoten. Ineens wordt de technologie goedkoper. Ineens worden drempels weggehaald zoals onzekerheid over regelgeving. Ineens wordt het een rage of er ontstaat een hype.
Bij bitcoin is dat niet anders. Ineens was er het lightningnetwerk, toezicht van DNB, institutionele infrastructuur, inflatie boven de 10 procent, een oorlog in Oekraïne en een demonstratie in Canada. In 2021 groeide het aantal crypto-bezitters grofweg van 100 miljoen naar 300 miljoen mensen.
Onze hypothese is dat decentrale technologie een blijvende rol gaat spelen, in eerste instantie in het geldsysteem, maar uiteindelijk voor het bezitten en overdragen van alle soorten digitale bezittingen. De potentie is adoptie door miljarden mensen.
Via het netwerkeffect en de wet van Metcalfe kunnen we een verbinding maken tussen de adoptie en de waarde van het bitcoinnetwerk, zie ons eerder genoemde artikel voor meer details. Korte samenvatting: meer adoptie → hogere waarde.
Nu betekent een hogere waarde niet automatisch een hogere koers. De waarde van een netwerk hoeft niet noodzakelijkerwijs door het meest voor de hand liggende asset gevangen te worden. Een deel van de waarde van het Facebook-netwerk wordt gevangen door allerlei bedrijven eromheen.
Kort intermezzo: een groot risico voor crypto-projecten is dat het niet lukt om de waarde die ze creëren te vangen met hun token. We komen hier op het intrigerende terrein van tokenomics. Het luistert nauw. Een foutje in de parameters van speltheorie, arbitrage, vesting, burning/minting of staking rewards en je token wordt waardeloos of veel te duur om te gebruiken.
Terug naar bitcoin. Daar vangt bitcoin-de-munt een groot deel van de waarde. Toch is dat niet meteen ook de koers. Die meandert als een wilde beek om de koers heen. De koers is lager dan de waarde in periodes van angst, depressie en teleurstelling. En (veel) hoger bij hype, euforie en overmoed.
Precies dit is wat veel professionele beleggers missen bij bitcoin: een methode om iets te zeggen over de verhouding tussen de waarde en de koers.
Hierboven zie je de bitcoinkoers en de fair value volgens het model van Timothy Peterson. Laten we daar iets verder op inzoomen.
De laatste grafiek is de tijdsspanne waar veel mensen naar kijken: de laatste paar maanden. En dan is de conclusie snel getrokken dat de koers vooral naar beneden gaat. Tsjonge, het schiet niet op met bitcoin. Ondanks al het goede nieuws. Ondanks al die adoptie. Meh.
Maar voor redeneren over adoptie is dit een verkeerd zoomniveau. Je ziet nu vooral de rommeligheid van de adoptie, en niet de voortgang. Je ziet de ruis en niet het signaal.
Op de termijn van dagen, weken en maanden zie je niet het klimaat maar het weer. Je ziet niet de adoptie maar veranderingen in vraag en aanbod door lokale en tijdelijke gebeurtenissen.
En dat zijn precies de twee krachten die we uit elkaar wilden trekken: de adoptie en de lokale weersomstandigheden.
Momenteel is er nogal wat tegenwind voor bitcoin.
- Hoge inflatie en dreiging van oorlog maakt particuliere beleggers terughoudend. Even afwachten en niet al te gek doen met je geld.
- Oplopende rente en onzekerheid over de reactie van centrale banken maakt professionele beleggers terughoudend. Even wat minder risk assets in de portefeuille.
De marktparticipanten die op korte termijn de koers bepalen zijn gevoelig voor de macro-economische en geopolitieke ontwikkelingen die nu de atmosfeer bepalen.
Hieronder zie je de koers van bitcoin en van de Amerikaanse tech-index NASDAQ. In de weekenden is de NASDAQ gesloten, wat voor de rechte lijnen zorgt. Daarbuiten bewegen ze als geoefende synchroonzwemmers. Ze hebben dezelfde tegenwind.
In de Alpha Roundup praten we vaak over de lokale weersomstandigheden. Wat gebeurde er nou de afgelopen dagen en weken, wat voor krachten spelen een rol en wat kunnen we op basis daarvan in de komende dagen en weken verwachten. Dat geeft wat overzicht en rust.
Maar belangrijker is begrijpen waar we zitten in de grotere cyclus van adoptie. Fundamenteel (in de echte wereld) verloopt die met horten en stoten. Technisch (de koers op de grafiek) is er een herkenbare cyclus van (a) angst, teleurstelling, desinteresse en onderwaardering naar (b) hebzucht, euforie, volle aandacht en overwaardering.
On-chain analyse speelt een grote rol om de verbinding te leggen tussen wat er in de echte wereld gebeurt en de plaatsbepaling in de cyclus. Het helpt om patronen in de adoptie te signaleren voordat ze zich manifesteren in de koers.
In deze Roundup visualiseren we de plek in de cyclus door de grafiek van de bitcoinkoers te kleuren met on-chain metrics. We maken daarbij gebruik van de grafieken van Dylan LeClair en Sam Rule van Bitcoin Magazine Pro en Will Clemente van Blockware Intelligence.
We beginnen met de Mayer Multiple: de mate waarin de huidige koers afwijkt van het 200-daags voortschrijdend gemiddelde. In het eerste deel van de adoptiecurve is een koers onder dit gemiddelde een aanwijzing voor ‘goedkope bitcoins’.
Dan de reserve risk, een aanwijzing voor de mate waarin HODLers vertrouwen hebben in de huidige koers. Merk op hoe de kleur bij de huidige koers in januari 2021 nog geel was, in juni 2021 lichtgroen en nu donkergroen.
Dan de MVRV, de verhouding tussen de market value en de realized value. Liggen die heel ver uit elkaar dan is er nog veel ongerealiseerde winst in de markt. De Z-score geeft aan hoe ver de huidige MVRV afwijkt van het gemiddelde.
Dan de R-HODL Ratio, die stijgt naarmate grotere hoeveelheden langer bewaarde bitcoins verkocht worden, een aanwijzing voor top- en bodemvorming.
Tot slot de dormancy flow, die door te kijken naar de ouderdom van bestede munten iets zegt over accumulatie en distributie, en daarmee de primaire trend, bullish of bearish.
Als je de bovenstaande grafiek nog eens doorbladert dan kun je zien dat lang niet op elk moment alle indicatoren hetzelfde signaal geven: de kleuren verschillen dan. Dat gold ook voor het tweede half jaar van 2021. De laatste maanden zien we in toenemende mate dat indicatoren hetzelfde signaal geven: bitcoin is nu goedkoop, het neerwaartse risico is nu klein, dit is een goede opportunity.
Dat betekent (vanzelfsprekend) niet dat de koers niet verder omlaag kan. In het lokale weer kan er een onverwachte windvlaag zomaar voor nog 30 procent daling zorgen vanaf hier. De realized price wordt vaak gezien als doel voor een black swan met bijbehorende capitulatie. Die ligt nu op 24.500 dollar.
Tot slot nog een opmerking over de macro-economische en geopolitieke ontwikkelingen. Die bespreken we vaak voor de mee- of tegenwind op korte termijn. Maar ze hebben ook invloed op de adoptie en dus de prijsontwikkeling op lange termijn.
Bijvoorbeeld:
- Als landen elkaar niet meer vertrouwen en valutareserves niet meer onschendbaar zijn, dan gaan bedrijven, financiële instellingen en landen op zoek naar andere reserves. Goud, grondstoffen en wellicht ook bitcoin.
- Als de rente op obligaties lager blijft dan de inflatie dan zullen investeerders op zoek gaan naar alternatieven. Aandelen, goud en wellicht ook bitcoin.
- Als centrale banken straks toch terugkeren naar QE om de opdoemende recessie te bestrijden dan zullen investeerders in een zoektocht naar rendement weer risico moeten nemen. Vastgoed, tech-aandelen en wellicht ook bitcoin.
Zo’n verandering is geen kwestie van weken maar neemt jaren in beslag. Het is een enorm sterke kracht, maar eentje waar je veel geduld voor nodig hebt.
We sluiten af met een toepasselijke tweet van Jeroen Blokland, voorheen hoofd van portfoliobeheer bij Robeco, nu onafhankelijk onderzoeker en analist.
Golfen met bitcoiners
Ben je een golfliefhebber? Dan hebben we goed nieuws voor je. We hebben ons met Alpha verbonden aan een nieuw initiatief van Alpha-lezer Pieter Voogt: de Crypto Golf Tour & Community.
Onder de vlag van de CGTC reizen gelijkgestemden meerdere keren per jaar af naar een mooie golfbaan, om daar het golfen te combineren met kennisdeling en netwerken. De dag start met een kennissessie, tussendoor worden er kennissnacks geserveerd, en na alle holes is er nog tijd en ruimte genoeg voor discussie. Wij zijn er minstens twee keer per jaar bij om de kennissessie te verzorgen.
We mogen een lidmaatschap van de golfcommunity ter waarde van 447 euro onder alle lezers verloten. Lijkt je dat wat? Reageer dan op deze nieuwsbrief per e-mail of op de website.
0
In de media
Cryptocast: 'Anno 2022 kan niemand meer om het lightning network heen'
Bart was te gast bij Herbert om te praten over de BTC2022 beurs in Miami. Het werd een leuk gesprek, mede omdat co-host Paul Buitink een lange historie heeft in de bitcoin wereld: hij ging in 2014 al naar dit soort conferenties. We hadden het over mining, het lightning netwerk en andere dingen die ons op zijn gevallen in de VS.
Kijk-, lees-, en luistertips
Video: Annual state of bitcoin
Eén van de beste talks van Bitcoin 2022. Ietwat aan de technische kant, maar Adam Back, Steve Lee en Aaron van Wirdum geven een mooi overzicht van de huidige stand van zaken rond bitcoin, waaronder custody, mining, lightning en (door)ontwikkeling van het protocol.
Podcast: ‘Bitcoin, inflatie en de toekomst van geld’
Heb je even? Michael Saylor was te gast bij Lex Fridman en dat hebben we geweten. Een vier (!) uur durende podcast over bitcoin, inflatie en de toekomst avn geld. Daarnaast hebben ze het over Jack Dorsey, Elon Musk, Dogecoin, overheden en de verschillende lagen van bitcoin. Timestamps zitten in de beschrijving dus je hoeft niet de complete vier uur uit te zitten.
Lex Fridman
Podcast: ‘Inflatielessen uit de seventies’
Nu we het toch over inflatie hebben: in De Dag van de NOS ging het deze keer over de lessen die we kunnen trekken uit de vorige periode waar de inflatie erg hoog was, namelijk de jaren '70. Wat zijn de overeenkomsten met die periode? En misschien nog wel belangrijker: wat zijn de verschilen?
Artikel: Lightning Network update april
Wij kunnen het ons goed voor stellen als je na al het lightning nieuws van afgelopen maand door de bomen het bos niet meer ziet. In dat geval (en anders natuurlijk ook) komt deze maandelijkse nieuwsbrief van Lightning Labs goed van pas. Ze zetten namelijk alle overnames, seed rondes en lightning implementaties overzichtelijk op een rijtje.
Ryan Gentry
Podcast: ‘Geld moet je niet gebruiken om mensen in de gaten te houden’
Afgelopen week verscheen een aflevering van De Nieuwe Wereld met Simon Lelieveldt als gast. Hij praat met Thomas Bollen over nieuwe betaalvormen en veranderingen in ons financiële systeem. Een gesprek over bitcoin, privacy, stablecoins, en mensenrechten. Luisteren!
• By De Nieuwe Wereld
Nieuwsoverzicht
Onlangs sprak Janet Yellen, de minister van Financiën van de Verenigde Staten, 30 minuten lang over digital assets. Ze deed dat op de Kogod School of Business, ogenschijnlijk als opvolging van de executive order die president Biden heeft afgevaardigd om grip te krijgen op al die nieuwe technologieën.
Opvallend is dat de spreekbeurt van Yellen veelvuldig gedeeld is in de bitcoinwereld. Of nou ja, een klein stuk ervan. Haar verhaal start met een schets van de manier waarop het internet opkwam, groot groeide, en de erkenning dat daardoor ook het leven in digitale werelden in omvang en intensiteit toeneemt. Je begrijpt: in die digitale wereld volstaat het huidige financiële systeem niet, en dat brengt Yellen bij... de uitvinding van Satoshi Nakamoto. Kijk zelf:
1/ Secretary Yellen’s latest public remarks are nothing short of remarkable.
— Alex Gladstein 🌋 ⚡ (@gladstein) April 12, 2022
Here, the top US govt official in charge of the financial system talks about Satoshi Nakamoto's innovation:
“New technology has raised the possibility of reduced reliance on centralized intermediaries” pic.twitter.com/rAG7txHTLl
Menig bitcoiner noemt het ‘opmerkelijk’ dat bitcoin op deze manier onderdeel is geworden van een ‘officiële’ uiteenzetting over de doorontwikkeling van financiële systemen, door de minister van Financiën nota bene. Een enkeling noemt het ‘onvermijdelijk’. Het wordt gezien als erkenning van de innovatie die eraan ten grondslag ligt.
Toch heeft het verhaal van Yellen een ietwat bittere afdronk. Na het korte fragment dat op Twitter circuleert, vervolgt Yellen haar relaas met wat typische kanttekeningen. Bitcoin is te traag, te duur, te volatiel, en “dat zit de adoptie ervan in de weg”. Na een intermezzo over de staat van het internationale financiële systeem, bereikt het verhaal de climax: een CBDC zou de oplossing kunnen zijn, de “volgende evolutie van geld”.
Het is natuurlijk niet onverwacht of vreemd dat overheden wereldwijd eerder geneigd zijn om weg te sturen van bitcoin dan het te omarmen; de macht over geld en geldstromen wordt niet zonder slag of stoot opgegeven. Dat sentiment wordt onderstreept door de lessen die ze volgens Yellen getrokken hebben “van eerdere innovaties rond geld”. Van de vijf lessen die ze noemt, geeft de vierde het beste weer waar de Amerikaanse overheid zich senang bij voelt: “Sovereign money is the core of a well-functioning financial system.” Met andere woorden, leuk, al die digitale valuta en technologische innovatie, maar wel onder ons eigen gezag.
Laten we afsluiten met een positieve noot. Het goede nieuws is dat ook deze uiteenzetting weer aantoont dat een verbod op bitcoin een gepasseerd station is. Men heeft gekozen voor de ontwikkeling van een alternatief in plaats van een frontale aanval, en dat betekent dat bitcoin beschikbaar blijft voor diegene die - om welke reden dan ook - een uitweg zoekt.
Verder deze week:
- Tesla, Blockstream en Block gaan samen aan de slag als bitcoinminer. Tesla levert de stroom vanuit hun zonnepark in Texas. En als de zon niet schijnt? Dan moeten de Megapack-batterijen van Tesla de stroomlevering overnemen. Volgens Adam Back (Blockstream) “is dit een stap om te bewijzen dat bitcoin-mining de totstandkoming van een emissievrij stroomnet kan financieren”.
- Afgelopen vrijdag heeft Europa het vijfde pakket Rusland-sancties afgevaardigd. Daarin wordt “crypto” expliciet genoemd: “Een verbod op het leveren van cryptodiensten aan personen en entiteiten in Rusland indien het om grote bedragen gaat.”
- Strategen van de Bank of America hebben klanten gewaarschuwd voor een komende “economische schok”. “Het macro-economische beeld verslechtert snel en zou de Amerikaanse economie in een recessie kunnen duwen”, zeggen de strategen. Opvallend is hun kanttekening dat “cash, grondstoffen and cryptovaluta’s” het in deze context “beter kunnen doen dan aandelen en obligaties”.
- Al jaren kijkt men vooruit naar de goedkeuring van een bitcoin spot ETF door de Amerikaanse SEC. De hoop is dat daardoor grote hoeveelheden geld de markt instromen. Die hoop lijkt meer te zijn dan een lege huls: “Uit een Nasdaq-enquête onder financieel adviseurs blijkt dat 72% van hen meer geneigd zou zijn om vermogen van klanten in cryptovaluta’s te investeren als ze toegang hadden tot een spot ETF.”
- Het IMF heeft onderzoek gedaan naar drijvende krachten achter de adoptie van cryptovaluta’s in 55 landen. Ze zien een positief verband tussen “de perceptie van corruptie” en “kapitaalbeperkingen”. Mooi, zou je zeggen, dat is prettig voor de burgers die daaronder gebukt gaan. Helaas schrijft het IMF daar niet over; de VN-organisatie ziet het vooral als extra bewijs voor het idee dat er haast gemaakt moet worden met strengere regels.
- De Mozilla Foundation wil geen bitcoindonaties meer ontvangen. De stichting wil daarmee het signaal afgeven dat ze afstand neemt van Proof of Work en het energieverbruik dat daarmee gemoeid gaat. Vanuit de bitcoin-community wordt relatief fel gereageerd: “Hoe kunnen anders slimme mensen zo dom zijn?”
- Ethereum developer Virgril Griffith werd in 2019 gearresteerd na terugkomst van een reis naar Pyongyang. Hij gaf daar een lezing over Ethereum op een blockchainconferentie, maar de Amerikaanse overheid zag dat anders; Griffith zou de Noord-Koreaanse regering geholpen hebben om sancties te omzeilen met gebruik van cryptovaluta’s. De rechter gaat daarin mee, en heeft Griffith deze week veroordeeld tot 63 maanden gevangenis.
- De naam Nessa Risley zegt je waarschijnlijk niets. Risley is een class action gestart tegen Uniswap Labs en diens geldschieters. Dat is interessant, want mogelijk leidt deze zaak tot een antwoord op de vraag wie schuldig is als er fraude wordt gepleegd op een decentralized exchange. Dat gaan we in de gaten houden, wordt vervolgd!
Meme van de week
Ten slotte
We sluiten deze editie af met een kort citaat van Satoshi Nakamoto:
Deze uitspraak uit 2009 is vandaag de dag weer actueel. In Nederland steeg de inflatie tot bijna 12 procent, het hoogste niveau sinds 1975. De lonen stijgen niet of nauwelijks mee. En de belastingen? Die moeten omhoog om “tegenvallers” te kunnen bekostigen. “Waar dat kan, moeten werkgevers lonen verhogen”, roept Rutte daarom op. Want als dat níet gebeurt, gaat een grote groep hier concreet last van krijgen; de bodem van de portemonnee wordt dan (veel) eerder bereikt dan het einde van de maand.
Maar zelfs als de lonen wel verhoogd worden, blijft de vraag staan of dat voldoende is om voor deze mate van inflatie te compenseren. De Rabobank is een van de eerste bedrijven waarbij de CAO-onderhandelingen zijn afgerond. Werknemers krijgen er over een periode van 18 maanden 6,75% bij; mooi, maar ruim onder wat er door inflatie wordt afgesnoept.
We houden er rekening mee dat de hoge inflatie nog wel even aanhoudt. Deze week verscheen een paper van Reis, Hilscher, en Raviv met de titel “How likely is an inflation disaster?” Het antwoord komt er kortgezegd op neer dat zich een stormfront vormt.
Als individu kunnen we hier niets aan veranderen, net zoals een code rood van het KNMI niet te ontwijken valt. Inflatie raakt iedereen. Maar je kan jezelf er wel op voorbereiden, en – als je daar de mogelijkheid toe hebt – een poging doen de schade te beperken. Dat start met kennis, en daarom zijn we blij dat jij een Alpha-lezer bent.
Groet, goed weekend,
Peter, Bert, en Bart