Wat een rustige week leek te worden ontaarde net voor Kerstmis in een ordinaire worstelpartij in de modder. Jack Dorsey kreeg het aan de stock met VC Chris Dixon. In hun kielzog vlogen de bitcoin maximalisten de ethereum fanaten elkaar in de haren. Vermakelijk natuurlijk, maar valt er verder iets zinnigs over te zeggen? In deze Alpha doen we een poging. Daarnaast natuurlijk een heerlijk dikke marktupdate van Bert, veel lees- en luistertips en de nieuwtjes van de week.
Marktupdate
Zes weken geleden zette bitcoin de recordkoers van 69.000 dollar op de borden. Hoger dan de 67.000 dollar drie weken eerder. En hoger dan de 64.900 in april dit jaar. Velen keken verwachtingsvol uit naar verdere stijging, in lijn met de vele parabolische grafieken die (ver) boven de 100.000 dollar het jaar afsloten.
Het gebeurde niet.
Integendeel, een snelle correctie naar 42.000 dollar op 4 december volgde. Onzekerheid over de omikron-variant, oplopende inflatiecijfers en troepenopbouw aan de Russisch-Oekraïense grens duwden de koers onder de 53.000 dollar en een daaropvolgende waterval aan verkooporders bracht ons binnen no time bij de eerder genoemde 42.000 dollar.
Terug bij af, zo voelde het een beetje. Toch is de realiteit minder grauw. Vanuit allerlei perspectieven ziet bitcoin er prima uit:
- Fundamenteel: De rekenkracht (en daarmee de beveiliging) van het netwerk staat op recordhoogte. De taproot-upgrade is goed verlopen. Het lightningnetwerk (de betaallaag van bitcoin) groeit snel en werkt als een trein.
- Netwerkeffect: Er is een voortdurende stroom van banken, fondsen, bedrijven en overheden die bitcoin integreren. Nieuwe derivaten, beter toezicht, tv-programma's en boeken.
- Technisch: Sinds deze zomer zien we een uptrend met hogere toppen en hogere bodems.
- On-chain: De hodlers blijven gestaag bitcoin kopen. Miners houden hun bitcoin vast. Zelfs nieuwe investeerders zijn maar beperkt bereid tegen verlies te verkopen.
- Macro: De rente is aanhoudend laag en de inflatie loopt op. Huishoudens, bedrijven en financiële instellingen gaan op zoek naar rendement. Bitcoin is steeds vaker onderdeel van de portefeuille. Zie onze analyse van het najaarsrapport van DNB hierover.
Wat bepaalt de koers?
Wat veroorzaakte dan de daling van de afgelopen zes weken? Laten we de krachten die werkzaam zijn op de koers eens ontleden.
Onze basishypothese is dat de koers op lange termijn de adoptiecurve volgt. Hoe meer mensen bitcoin willen bezitten en hoe meer bitcoin die mensen willen bezitten, des te hoger de koers. Het aanbod staat immers vast op 21 miljoen en de vraag neemt toe.
De adoptiecurve is in beginsel een logistische curve die in het begin nauwelijks te onderscheiden is van exponentiële groei. We schreven daar in Roundup #32 over. Daarom praten we vaak over verdubbelingen als we het over de koers hebben en bekijken we de grafiek op een logaritmische schaal.
Die adoptie verloopt rommelig en schoksgewijs. Op korte termijn is de koers daarom allesbehalve voorspelbaar en vloeiend. Allerlei soorten gebeurtenissen beïnvloeden de vraag en aanbod op korte termijn, en dus de koers.
Een bijzondere situatie ontstaat op het moment dat er hype ontstaat onder particuliere beleggers. De fear of missing out zorgt ervoor dat andere factoren in de prijsbepaling naar de achtergrond verdwijnen. De koers blijft maar stijgen. Niemand verkoopt. De hockeystick die we eind 2017 zagen, en die iedereen graag nu in december 2021 ook had gezien.
Van die hype is nu geen sprake. Geen enkel signaal van de indicatoren die in dat geval roodgloeiend zouden zijn. En dus volgt de koers de adoptie, maar wel op een nogal rommelige wijze door invloeden op korte termijn.
Laten we eerst de grafiek er eens bij pakken. Bovenaan in paars de oplopende all time highs. In het midden in oranje de koers rond 40.000 dollar die vaak weerstand en steun is geweest. En rechts de afgelopen correctie van de afgelopen 6 weken van een kleine 40 procent gemeten naar het laagste punt van de crash op 4 december.
Dan naar die dalende koersen van de afgelopen zes weken. De eerste verklaring is dat het einde van het kalenderjaar (en boekjaar) voor sommige investeerders een rol speelt. Ze nemen winst of juist verlies om het behaalde resultaat vast te leggen, om het risicoprofiel van hun portefeuille te verlagen of om belastingredenen.
Daarnaast lijkt er bovengemiddelde verkoopdruk te zijn vanuit Azië. Tijdens handelstijd dat deel van de wereld daalt de koers de afgelopen tijd aanzienlijk meer dan de andere uren, zie de grafiek hieronder.
Een veelgenoemde verklaring is dat in verschillende landen in die regio beperkingen zijn opgelegd aan het bezit van crypto-assets. Een ondersteunende aanwijzing is een sterke daling van het aantal bitcoins op de Aziatische exchange Huobi.
Beide invloeden zijn tegen het eind van het jaar verdwenen. En dan blijft over dat bij de huidige koers de hodlers niet verkopen, wat ze aan het eind van bullmarkten plegen te doen. Integendeel, ze blijven onverminderd hun positie vergroten. De maandelijkse DCA of de dertiende maand wellicht.
In de onderstaande grafiek van Glassnode zie je dat de hoeveelheid bitcoin die hodlers opslurpen ruim drie keer zo groot is als het aantal nieuwe bitcoins dat de miners in omloop brengen.
Het is veilig om aan te nemen dat als er zich geen onverwachte schokken voordoen zij niet zullen verkopen voordat de koers (ruim) boven de 69.000 dollar staat. En dat is een uitstekend uitgangspunt om 2022 mee te beginnen. Veel signalen die historisch gezien vaak bodems aanwijzen, en daarmee uitstekende koopmomenten, staan nu gunstig.
Bijvoorbeeld de NVT, door Willy Woo ‘de grootvader van de on-chain indicatoren’ genoemd. De NVT is volgens hem vergelijkbaar met de PE-ratio van aandelen, de verhouding tussen de koers en de winst van het bedrijf. Een relatief lage PE kan een signaal zijn dat het aandeel een koopje is (of gewoon een rotte appel). En zo zou een lage NVT ook kunnen wijzen op een relatief goedkope bitcoinkoers (of een stervende technologie).
Anders gezegd: als je denkt dat bitcoin geen stervende technologie is, dan is een lage NVT een koopsignaal.
De komende weken
Er ligt een bijzondere periode voor ons. Veel professionele beleggers hebben vakantie en ook een deel van de hobby-traders zullen met de familie aan de kalkoen zitten. De koers kan in zo’n tijd met lagere liquiditeit best stevig bewegen. We zagen dat gisterenavond al, toen met betrekkelijk laag volume de koers in een paar uur tijd 5 procent steeg.
De perfecte tijd voor een eindjaarsrally? Wellicht. Maar neem dan wel deze twee waarschuwingen mee in het achterhoofd.
Ten eerste. Omdat een deel van de marktparticipanten in het nieuwe jaar alsnog kan reageren op stijgende of dalende koersen kan er een uitgestelde reactie plaatsvinden. Voorzichtig met conclusies trekken dus.
Ten tweede. Op 31 december loopt een enorme hoeveelheid opties af. Voor de market makers zou een koers van 48.000 dollar het gunstigst zijn, en dat prijsniveau heeft daardoor een zekere aantrekkingskracht.
Wij letten voorlopig op twee niveaus.
- De onderkant van de huidige trading range ligt op 40.000 dollar. Daaronder verandert het beeld ten negatieve.
- De bovengrens ligt op 53.000 dollar. Daarboven is verdere kracht te verwachten, ook aangewakkerd door een short squeeze waarbij handelaars die gokten op een verdere daling hun posities sluiten.
We volgen de markt de komende twee weken met interesse maar ook enige reserve tot in de week van 10 januari de reguliere handel weer van start is gegaan.
Dat maakt de komende weken een mooie tijd om wat afstand te nemen en te reflecteren op het afgelopen jaar en vooruit te kijken naar het komende jaar.
Denk dan ook eens over je crypto-portefeuille. Tevreden met de verhouding? Wil je wat meer of juist wat minder risico nemen? Wat winst nemen of juist meer inleggen?
Is je beveiliging op orde? Voel je je nog comfortabel met het volledige vermogen in eigen beheer? Tijd om betere thuisopslag te regelen, bijvoorbeeld van Casa? Of een deel in bewaring te geven van een gespecialiseerde custodian zoals AMDAX?
Wij - Bart, Bert en Peter - zullen de komende weken ook nadenken over onze plannen in 2022. En onze vooruitzichten op de economie, bitcoin en het hele crypto-ecosysteem. En natuurlijk zullen we dat met jullie delen!
In de media
Afgelopen week was het voor ons rustig in de publieke arena. Er stond een uitzending van RTL-Z op de planning waar Bart en Bert zouden aantreden, maar die werd op het laatste moment geschrapt door ziekte. Jammer, maar het goede nieuws is dat jullie die aflevering tegoed houden en in 2022 alsnog voorgeschoteld krijgen.
De enige uitstap naar buiten vond afgelopen dinsdag plaats, toen Bert aanschoof bij de Cryptocast voor een gesprek met Balder Bomans, chief investment officer bij het Amsterdamse blockchainfonds Maven 11. Begin deze maand haalde Maven 11 maar liefst 105 miljoen euro op voor nieuwe investeringen in startende bedrijven. Genoeg reden voor een gesprek over venture capital in de cryptowereld. Want hoe werkt dat? Hoe kies je de goede projecten en zijn VC's überhaupt wel nodig voor het kickstarten van nieuwe projecten en decentrale organisaties?
Kijk-, lees-, en luistertips
Longread: ‘Proof of Work is de kosten meer dan waard’
Je zal het in 2022 nog regelmatig horen: Proof of Work (PoW) als consensusmechanisme is traag, gebruikt onnodig veel energie, en is voor gebruikers ervan veel te duur. En nu er alternatieven zijn, is er natuurlijk helemaal geen reden meer om dit protocol als motor te gebruiken voor een blockchain. Toch?
Waar energieverbruik en consensus bij elkaar komen, is Nic Carter te vinden. Telkens weet hij de ogen op elegante wijze terug op de bal te richten: het belang van decentralisatie en waarom PoW daarom z’n kosten meer dan waard is. Zonder PoW verdwijnt decentralisatie als sneeuw voor de zon, en zijn we terug bij af.
Nic Carter and Lucas Nuzzi
Podcast: Waarom deze bitcoincyclus anders is
Vijay Boyapati. Die naam ken je vast als auteur van het veelgeciteerde artikel The Bullish Case for Bitcoin, een stuk dat je overigens zeker lezen moet als je dat nog niet gedaan hebt. Vijay is zo nu en dan ook te gast in podcasts en dat levert vaak interessante gesprekken op. Dit keer goed voor een klein uur aan audio over de huidige bitcoincyclus, hoe hij Amerikaanse politici de weg wijst in de bitcoinwereld, zwarte zwanen, AI, en... The Great Filter.
Seminar: Mallers en zijn pinda allergie
Jack Mallers dook zijn lege kledingkast weer eens in. Niet voor niets deze keer: hij was te gast bij het IMF. Hij mocht hier spreken over Cross Border Payments en de invloed van bitcoin op deze markt. Dat Mallers een begenadigd spreker is weten we allemaal, dus deze seminar is erg vermakelijk om naar te luisteren. Vooral het stuk rondom peanut economics maakt op een simpele manier duidelijk waarom het lightning netwerk revolutionair kan zijn.
Longread: Het onderzoek achter de 27%
Waarschijnlijk heb je het wel langs zien komen deze week: de rijkste 10.000 bitcoiners bezitten 27% van alle bitcoins in circulatie (+/- 5 miljoen bitcoin). Het was voor veel old-skool economen een stok om mee te slaan, waar bitcoiners weer als gebeten honden op reageerden. Zoals altijd schuiven wij de ruis opzij en gaan we terug naar het signaal: het onderzoek zelf. Zeker de moeite waard om even door te lezen.
Podcast: hoe de grootste Ring of Fire ter wereld tot stand kwam
Als je Satoshi Radio luisteraar bent heb je het waarschijnlijk wel eens langs horen komen: de Rings of Fire. Deze ringen maken het makkelijk om je avontuur als lightning node operator een kickstart te geven. Vanuit de community worden nieuwkomers geholpen in het opzetten van de ringen. Sinds kort is daar ook een podcast bijgekomen: Connect the World. Elke week ontvangen hosts Edward en Stef een nieuwe gast uit het lightning wereldje. Deze week is dat onze eigen alleskunner Stijn, die vertelt hoe hij de grootste ring of fire ter wereld tot stand liet komen.
Podcast: Ethereum vs. alternatieve layer one blockchain platforms
Erg interessante podcast waar hosts Su Zhu (CEO Three Arrows Capital) en Hasu (crypto onderzoeker) vertellen hoe het gaat met de scaling roadmap van ethereum. Dit jaar zijn er flink wat kapers op de kust gekomen (Solana) die proberen de plek van ethereum in te nemen. In hoeverre gaat dit lukken? En gedragen ethereum fans zich zelf niet een beetje als bitcoin maximalisten?
In het kort
Deze week leek het wel alsof iedereen al bezig was met de kalkoen te vullen en de kerstboom op te tuigen, want qua nieuws gebeurde er niet echt veel. Een andere parallel is dat je de frustratie die zich normaal voordoet bij het gourmetten met de schoonfamilie, zich nu af leek te spelen op Twitter. Onderwerp van gesprek: Web3.0. Hieronder geven we een korte samenvattingen van de gebeurtenissen:
Web3 is naast NFTs en DeFi het gesprek van dag de afgelopen tijd. Naval zegt er het volgende over: users own their data, contributors own the platform and the code is open. Chris Dixon, partner bij a16z, zegt iets soortgelijks: Web3 is the internet owned by the builders and users, orchestrated with tokens. Een paar weken tipten we ook al de podcast die Tim Ferris maakte met Balaji, waar dezelfde topics aan bod kwamen.
De tweets hierboven zijn niet super recent. Waarom kwam het dan deze week opeens tot een confrontatie? Dat begon toen Jack Dorsey de volgende tweet de wereld in stuurde:
You don’t own “web3.”
— jack⚡️ (@jack) December 21, 2021
The VCs and their LPs do. It will never escape their incentives. It’s ultimately a centralized entity with a different label.
Know what you’re getting into…
Het afgelopen jaar is Jack steeds openlijker geweest over het feit dat hij een enorme bitcoin fan is. Het begon allemaal met het toevoegen van het bitcoin logo aan de #bitcoin hashtag op Twitter, maar nam al snel serieuzere vormen aan: zijn bedrijf Square zette bitcoin op de balans, hij zette samen met Jay-Z een fonds op om bitcoin gebruik te stimuleren en werkt met Spiral BTC aan een Lightning Development Kit.
Terug naar afgelopen week: de vlam sloeg pas echt in de pan toen Jack direct reageerde op een tweet van (de hierboven al genoemde) Chris Dixon:
You’re a fund determined to be a media empire that can’t be ignored…not Gandhi.
— jack⚡️ (@jack) December 21, 2021
Deze tweet legt op een prachtige manier de tegenstellingen tussen de twee kampen bloot. Aan de ene kant zitten de VC's, vaak ondersteunt door ethereum aanhangers: positief over web3, NFT's en DeFi. Aan de andere kant hebben we Jack, ondersteunt door een horde bitcoin maximalisten die ook positief zijn over de nieuwe ontwikkelingen maar vinden dat alles ook op het bitcoin netwerk gemaakt kan worden.
Het lijkt eigenlijk een beetje op een slagveld in de middeleeuwen. Mensen met een rode outfit gaan mensen met een blauwe outfit te lijf en roepen daarbij bekende spreuken. Als we verder dan die veldslag kijken dan zien we eigenlijk dat het Jack helemaal niet ging om web3, maar om de oprechtheid van Venture Capitalists. Die hebben volgens hem namelijk de mond vol van decentralisation en power to the users maar willen uiteindelijk vooral zelf geld verdienen. Deze tweet brengt die gedachte naar voren:
— @levelsio (@levelsio) December 21, 2021
Nadat Jack bovenstaande tweet retweette was het hek van de dam en begon iedereen zich ermee te bemoeien: Jack ontvolgde zowel Tyler Winklevoss als Brian Armstrong, Elon Musk vroeg zich af of iemand Web3 gezien had, Ari Paul schreef een goed draadje over de zaak, Nic Carter liet van zich horen, Blue Sky lead Jay Graber schreef een stuk met duiding, Balaji kwam even langs en Jack Mallers liet even weten hoe hij erover dacht. Om af te sluiten liet Jack weten dat hij door durfinvesteerder Marc Andreessen alvast gebanned was van web3:
I’m officially banned from web3 pic.twitter.com/RrEIAuqE6f
— jack⚡️ (@jack) December 22, 2021
Zo. Hoe voel je je? Alsof je 5 seizoen Goede tijden Slechte tijden in 1 dag hebt gekeken? Niet gek, zo voelden wij ons ook. Dit is natuurlijk vooral moddergooien. Dat is soms vermakelijk, maar over het algemeen zonde van de tijd. Toch zit er ook een silver lining aan deze heisa: het versnelt de zoektocht naar de vraag wat web3 nu precies is. Je merkt dat VC's als Chris Dixon en Naval meer respect hebben voor Jack dan voor de gemiddelde bitcoin aanhanger (en omgekeerd). In een wereld waar de verschillende narratieven vooral in hun eigen bubbel leven (ethereum bubbel, bitcoin bubbel) en daarom amper kritisch bevraagd worden, is het fantastisch dat een figuur als Jack even de knuppel in het hoenderhok gooit. Het dwingt mensen om na te denken over hun aannames en die misschien te herzien. Bij ons heeft deze discussie er ook voor gezorgd dat we weer terug naar de tekentafel gaan met een aantal van onze ideeën. Stof tot nadenken dus.
Voor de rest was het zoals gezegd lekker rustig. Natuurlijk, wat columns van zure boomers, een prijsstijging hier en daar; niets nieuws onder de zon. Een welkome oase in aanloop naar de kerstdagen toe, waarin we natuurlijk voor jullie niet verdwijnen, maar wel meer dan anders van rode wijn en eten proberen te genieten.
Afijn, dit is wat we deze week verder langs zagen komen en voor jullie voldoende relevant achtten:
- De Amerikaanse senator Cynthia Lummis wil van 2022 het jaar maken waarin de cryptowereld in juridische zin écht duidelijkheid krijgt. Bitcoin zou in het wetsvoorstel een status aparte (in positieve zin) moeten krijgen ten opzichte van andere digitale assets.
- Alle lopende aanvragen voor een bitcoin spot ETF zijn ofwel afgewezen, ofwel doorgeschoven naar 2022. Met andere woorden: de Amerikaanse SEC wil op dit moment nog niets weten van een derivaat dat directe blootstelling biedt aan bitcoin.
- Energiebedrijf Lancium heeft miljarden uitgetrokken voor de bouw van een groot datacentrum voor o.a. bitcoin mining. Het datacentrum wordt onderdeel van infrastructuur voor duurzame energie die beter in staat is om te concurreren met de grijze variant. Leuk puzzelstukje in de propositie van bitcoin als enabler van duurzame energie (in plaats van vieze verslinder).
- De Nederlandse Autoriteit Financiële Markten heeft influencers en bedrijven die van hun diensten gebruik maken voorzichtig op de vingers getikt. Ze roept op de regels rond beleggingsaanbevelingen en -advies in acht te nemen, en wijst bedrijven erop te stoppen met overtreding van het provisieverbod.
- Justin Sun gaat naar de...maan. De eigenaar van Tron vliegt volgend jaar mee in een capsule van Jeffrey Bezos.
- Groot nieuws in NFT land: de floor price van een Bored Ape NFT ligt voor het eerst hoger dan die van een CryptoPunk. Opzich niet heel boeiend, ware het niet dat de reden hiervoor ligt in de rechten om je NFT commercieel te mogen gebruiken. Interessant om even te lezen.
Meme van de week
Ten slotte
Zo, dat is toch weer een aardige joekel geworden. Hebben jullie lekker wat te lezen terwijl je naast de kerstboom geniet van het knapperen van de open haard. Over kerstcadeaus gesproken, vergeet niet dat je je vrienden, familie of collega's een gratis maand Bitcoin Alpha cadeaukan doen met de kortingscode "ALPHAKERST2021".
Natuurlijk vergeten we ook jou niet, trouwe Alpha lezer van het eerste uur. Al die kortingscodes voor nieuwe lezers zijn leuk, maar we willen ook de mensen bedanken die ons voor langere tijd steunen. We zijn daarover aan het nadenken en hopen daar snel op terug te komen.
Voor nu willen we jullie een fijne kerst wensen. We komen dit jaar nog één keer met een roundup, dus we zullen jullie dan een fijne oud en nieuw wensen. Tot volgende week!
Groet,
Peter, Bart, en Bert