Euforie onder beleggers, want de inflatie lag wat lager dan men voorspeld had. Op vrijwel alle financiële markten werd die stemming omgezet in groene cijfers, bitcoin incluis. De markt lijkt een gunstiger economisch klimaat te verwachten, maar of ze daar gelijk in heeft? Dat, en meer, lees je in deze Roundup!
Marktupdate
De bitcoinkoers staat met 24.000 dollar ietsje hoger dan vorige week vrijdag. Gisteren raakten we bijna de 25.000 dollar, waarmee het hoogste punt werd bereikt sinds de Celsius-crash op 13 juni.
Opvallend is dat heel wat altcoins het beter deden dan bitcoin. Niet alleen de grote jongens, zoals ether (ETH) en binance coin (BNB), maar ook allerlei veel kleinere projecten.
Na de toespraak van Jerome Powell, voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, op 27 juli rekent de markt erop dat hij de inflatie minder agressief aanpakt dan eerder gedacht.
Afgelopen woensdag kwamen daar lager-dan-verwachte inflatiecijfers bij, waarover straks meer. Dit versterkte de opluchting op de markt. Aandelenkoersen stegen verder en de eerste analisten staan op om het einde van de bearmarkt aan te kondigen.
De stijging werkte door tot aan het einde van het risicospectrum, zoals high-yield credit: leningen aan minder kredietwaardige bedrijven. Er is zelfs weer ruimte voor een pump van meme-stocks zoals bioscoopketen AMC en computerspelketen Gamestop. In dat licht is verklaarbaar dat ook altcoins her en der weer van hun plek kwamen.
Bij ethereum speelt er meer dan alleen het sentiment op de markt. Tussen 8 december 2021 en 13 juni 2022 verloor ether 45% ten opzichte van bitcoin. Maar bijna dat hele verlies heeft het sindsdien goedgemaakt.
Deze week is opnieuw een test voor de overgang naar proof-of-stake geslaagd, en er is een voorlopig punt gekozen waarop de merge zal plaatsvinden, ergens rond 15/16 september.
Skeptici prediken dat de merge een sell-the-news gebeurtenis zal zijn: de koers stijgt in aanloop ernaartoe en daalt daarna flink door mensen die hun winst nemen. Maar er zijn ook aanwijzingen dat dit helemaal niet zo zal zijn.
BitMEX-oprichter Arthur Hayes denkt dat er nu veel handelaars op de derivatenmarkt hedgen tegen een mislukte merge, wat juist voor koopdruk zal zorgen als de merge wel lukt. En vanuit de hoek van professionele spelers horen wij dat men wacht tot de merge gelukt is met het kopen van ether. Een veelgenoemde reden is dat er na de merge minder uitleg en discussie nodig is over het energieverbruik.
Dit zou nog wel eens voor wat tegenwind voor bitcoin kunnen zorgen. Voor de leek is proof-of-stake niet veel anders dan proof-of-work. ‘Het werkt toch?’, hoor je ze al zeggen. Daar is inhoudelijk veel op aan te merken. Maar de beste technologie wint niet altijd. En als proof-of-stake faalt, dan blijkt dat misschien pas na jaren.
Bitcoin bleef niet alleen wat achter bij ether, ook de aandelenindexen doen het relatief wat beter sinds de rentebeslissing op 27 juli. Opvallend is dat de kleinere bedrijven (Russel 2000) het beste presteerden.
De vraag van vorige week ligt nog steeds op tafel: bearmarktrally of nieuwe bullmarkt?
Afgelopen woensdag werden de Amerikaanse CPI-inflatiecijfers gepubliceerd. De jaar-op-jaar inflatie daalde van 9,1% in juni naar 8,5% in juli, terwijl 8,7% verwacht was.
De maand-op-maand inflatie was 0%, de prijzen waren dus in juli even hoog als in juni. President Biden gebruikte dit voor een opvallende uitspraak (video): ‘Today we received news that our economy had zero percent inflation in the month of July. Zero percent.’
Misleiding natuurlijk, want als we het over inflatie hebben, dan gebruiken we altijd het jaar-op-jaar cijfer. Daarmee filteren we seizoenseffecten en allerlei toevallige variatie eruit.
Als er zich geen nieuwe schokken voordoen in de wereldwijde productie- en leveringsketens, of in de geopolitieke verhoudingen, dan zou ergens deze nazomer de inflatie in de VS moeten pieken. Dat wisten we al. Dat de inflatie in juli toevallig wat lager uitkomt dan verwacht is geen materiële verandering.
De Fed zal ook zeker het beleid er niet door aanpassen. We brengen Fed-commissaris Neel Kashkari in herinnering, die vorige week zei: ‘We are a long way away from achieving an economy that is back at 2% inflation, and that’s where we need to get to’.
De beweging die de markt de afgelopen weken maakte suggereert dat de inflatie daadwerkelijk omlaag komt, en dat het met die recessie reuze meevalt. Maar de markt heeft lang niet altijd gelijk.
Zo is de Amerikaanse arbeidsmarkt helemaal niet zo sterk als de samenvattende cijfers ons willen doen geloven. De meeste banengroei zit bij de overheid in plaats van in de private sector. En het aantal fulltime banen daalt en het aantal mensen met twee banen stijgt. Dat is goed voor de cijfers, want daar wordt het aantal banen geteld, maar is eigenlijk een aanwijzing voor toenemende stress.
Ook als je verder kijkt dan het samenvattende CPI-cijfer zie je aanwijzingen voor een verzwakkende economie. De dalende prijzen van brandstoffen en grondstoffen zijn vooral het gevolg van dalende vraag en niet van het oplossen van problemen met productie en logistiek.
De kerninflatie blijft hoog. Daar zitten de bestedingen die met vertraging stijgen en ook niet makkelijk dalen. Denk aan diensten en huisvesting. Salarissen en huren gaan immers zelden omlaag.
Macro-analist Andreas Steno Larsen beargumenteert dat de terugvallende vraag voor een bodem in de PMI’s op ongeveer 35 zal zorgen, halverwege 2023. Dat zijn cijfers die horen bij stevige recessies, en niet bij het happy path dat de markten nu inprijzen.
De bodem in PMI’s viel eerder overigens vaak samen met het begin van de nieuwe bullmarkt voor bitcoin. De koers is dan grofweg halverwege (op een logaritmische kaart) tussen de bodem en de vorige all-time high. Dat zou grofweg een koers van 40.000 dollar zijn in de zomer van 2023.
De markt interpreteert de toespraak van de Fed en de inflatiecijfers als gunstig en een keerpunt in het beleid van de Fed en een bodem van de bearmarkt. Wij vinden dat voorbarig.
We hebben meer aanwijzingen dat de Fed Pivot nog voor ons ligt. Men zal doorgaan met het vernietigen van de vraag (en economische groei) totdat een van de volgende twee criteria vervuld wordt:
- Ze zijn volledig zeker van terugkeer van inflatie naar hun middellangetermijndoel van 2 procent.
- De economie raakt overduidelijk in een hevige crisis of de financiële markten stoppen met functioneren.
En pas dan volgt de Fed Pivot.
Ons basisscenario blijft daarom dat we later in het derde kwartaal opnieuw zwakte zullen zien. In eerste instantie in de aandelenmarkt, maar vermoedelijk ook in de cryptomarkt.
Dat betekent niet dat bitcoin noodzakelijkerwijs een lagere bodem zal neerzetten, er zijn best argumenten dat bitcoin het ergste achter de rug heeft en het beter doet dan aandelen bij het zichtbaar worden van een recessie. Maar zwakte betekent wel dat verwachtingen van ‘moon soon’ wat voorbarig zijn.
De risk/reward voor nu instappen in risicovolle assets is daarom ongunstig. Mocht blijken dat alles de goede kant op valt, en er spoedig wereldwijd herstel optreedt, dan zijn de koersen wellicht wat hoger dan nu, maar is het risico veel lager.
Daarbij valt op te merken dat ‘risicovol’ een relatief begrip is. Ten opzichte van staatsobligaties van Duitsland zijn junk bonds risicovol. Ten opzichte van de S&P-500 is de ARK Innovation ETF risicovol.
Voor een bitcoiner betekent een lagere risicobereidheid dat je voorzichtig bent met leverage en het handelen in andere (crypto-)assets. Gewoon de bitcoins in de kluis houden, eventueel aangevuld met een periodieke DCA-strategie.
In de echokamer
Afgelopen week stond – haast uit het niets – de overlap tussen de voetbalwereld en cryptovaluta’s weer centraal. Dat FC Barcelona opnieuw geld ophaalt via fantokenbedrijf Socios.com werd doorgaans aangevoerd als aanleiding. Peter werd gevraagd daar over mee te denken, en het resultaat daarvan is op diverse plekken terug te lezen. In het kort: geld in de cryptomarkt zoekt plekken om aan het werk gezet te worden, vanwege het publiek is de sportwereld een logisch eindstation daarvoor, met als mogelijke bijwerking dat fans en andere liefhebbers het risico lopen om aan onzinnige financiële producten en diensten worden blootgesteld.
Omdat we het al regelmatig over de voetballerij hebben gehad, gaan we snel door met de rondleiding door de echokamer. We beginnen deze week met een draadje van Matt Corallo, een prominente bitcoinontwikkelaar, onder meer omdat hij als één van de eersten een bijdrage deed aan bitcoin’s codebase.
Met de tweets van Matt startte een dagenlange polemiek tussen twee typen bitcoinmaximalisten: de groep die naast bitcoin enkel oplichting ziet, en de groep die naast bitcoin weliswaar veel valse lucht onderscheidt, maar het bestaan van andere decentrale innovaties en toepassingen niet uitsluit en soms erkent.
Samson Mow lijkt de eerste groep te vertegenwoordigen, en die gooit Matt en plein public voor de bus door terug te komen op een bug die Matt tien jaar geleden introduceerde in de codebase van bitcoin, als ware het een oorzaak voor deze ‘dwaling’. Dat viel in slechte aarde, zelfs bij enkele van zijn puriteinse maxibroeders. Het voert te ver om alle verwijten over en weer inhoudelijk te gaan behandelen, dus we geven het laatste woord aan bitcoin maintainer Wladimir van der Laan:
We gaan door met een draadje van Patrick Hansen, die regelmatig wat schrijft over ontwikkelingen rond wet- en regelgeving in Europa. Dit keer vat hij samen wat de stand van zaken is rond MiCA en TFR. Eind juni is er immers akkoord bereikt over deze twee regelpakketten, maar tot dusver zijn de teksten nog nergens te vinden. Hoe zit dat?
Wij hebben je hierover uitgebreid bijgepraat in Roundup #61, waarin we je vertelden dat nu eerst een periode aanbreekt van wachten op de publicatie van de definitieve wetteksten. De TL;DR van Patrick’s draadje: in die periode zitten we nog steeds, en Patrick verwacht dat we er pas op zijn vroegst in december meer over horen. Dat heeft onder meer te maken met de vakantieperiode, een transitie van het voorzitterschap van de ECON-commissie, en de procedure waarin de politieke beslissingen omgetoverd moeten worden in wetteksten.
Ten slotte vliegen we naar een klein uithoekje van de echokamer, waarin gesproken werd over het bericht van onderzoekers dat het lightning netwerk vatbaar is voor een mass double-spend attack en een zombie attack. In de bitcoinmedia is weinig te lezen over dit onderwerp, mogelijk omdat de achterliggende materie (te) complex lijkt.
Een zombie attack is een aanval waardoor nodes niet meer kunnen reageren op binnenkomende berichten. Dat is vooral vervelend voor mensen die een betaalkanaal geopend hebben naar zo’n node; alle sats daarin staan vergrendeld, en de enige overgebleven optie is om het kanaal te sluiten. Het gevolg is niet dat de aanvaller er rijk van wordt, maar dat het lightning netwerk onbruikbaar wordt. Een zombie attack wordt daarom ook wel als vandalisme getypeerd.
De mass double-spend attack is er wel op gericht om de aanvaller te verrijken. Door bitcoin’s basislaag te bestoken met valse transacties om betaalkanalen te sluiten, ontstaat een race tussen de aanvaller en de verdediger, die moet aantonen dat hij óók recht heeft op een deel van de sats uit het kanaal. Lukt het de aanvaller om de transacties van de verdediger onverwerkt te houden, dan gaat hij er na een relatief korte wachtperiode met de buit vandoor. Dit type aanval wordt ook wel een flood & loot attack genoemd, en werd eerder beschreven in 2020.
Het is niet zo dat het lightning netwerk hierdoor ten dode opgeschreven is. Integendeel. Dergelijke aanvallen zijn niet eenvoudig uit te voeren, en de vectoren kunnen gemitigeerd worden, al is dat niet van de ene op de andere dag gebeurd. Maar met een al maar groeiende capaciteit is het belangrijk om in het achterhoofd te houden dat het lightning netwerk nog niet battle tested is. Zet dus niet zonder blikken of blozen al je sats vast in betaalkanalen.
Kijk-, lees-, en luistertips
Podcast: ‘Hoe zit het met de economie van fragiele landen?’
The Economist heeft een paar goede podcasts gemaakt waarin ze antwoord geven op de vraag waarom de Dollar op dit moment zo sterk is. In deze aflevering gaan ze in op de gevolgen van de sterke Dollar voor de kleinere economieën van de wereld. Interessant is vooral wanneer ze terug kijken naar de Latijns Amerikaanse schuldencrisis van 1980 en de parallel trekken naar de situatie nu.
Podcast: ‘Voyager miljoen zijn volgens SBF down the drain’
Sam Bankman Fried was te gast bij de gm podcast van Decrypt. Het is een redelijk korte podcast, dus je bent er zo doorheen. Wat wij vooral interessant vonden waren de vragen rondom de bailouts die Sam de afgelopen maanden heeft gegeven aan crypto bedrijven die in de problemen zaten. Hij verwacht dat geld niet direct terug te zien. Over de lening aan Voyager zegt hij bijvoorbeeld dat dat geld waarschijnlijk down the drain is gegaan.
Longread: 'Alles over het lightning netwerk'
Over het lightning netwerk schrijven we regelmatig, waarbij we aannemen dat je daarover wat basiskennis achter de kiezen hebt. Lyn Alden heeft in haar meest recente blogpost voor een andere aanpak gekozen, en schreef een brede beschouwing over de opkomst van dit betaalnetwerk. Om het helemaal te lezen, moet je al snel een minuut of 90 inruimen, maar dat is het zeker waard: alles wat je weten moet over het lightning netwerk, zit erin verwerkt!
Artikel: ‘Nog meer over het lightning netwerk’
Nu we het toch over lightning hebben: deze week kwamen we nog een aantal interessante artikelen tegen die vanuit een verschillend perspectief naar het netwerk kijken. Het eerste artikel dat we zagen was een onderzoek van de ECB, waarin ze de vraag of bitcoin een superieur geld netwerk is proberen te beantwoorden. Daarbij kijken ze ook naar het lightning netwerk. Daarnaast kwam Lightning Labs met hun maandelijkse overzicht naar buiten, waarin alle updates met betrekking tot het lightning netwerk naar voren komen. Als laatste heeft zelfs Coinbase een blog geschreven over het netwerk. Zouden ze binnenkort zelf Lightning gaan integreren?
In het kort
We beginnen het nieuwsverslag met wat in onze ogen het meeste indruk maakte: het verbod op Tornado Cash, software waarmee de anonimiteit van transacties met cryptovaluta’s verhoogd kan worden. Deze tweet van Roman Semenov, de ontwikkelaar achter de tool, illustreert het voorval mooi:
Wat er is gebeurd? Afgelopen maandag maakte de Amerikaanse overheid bekend dat het Tornado Cash op de SDN-lijst van de OFAC heeft gezet. SDN staat voor Specially Designated Nationals, en OFAC staat voor Office of Foreign Assets Control. Deze lijst kennen we beter onder de noemer ‘sanctielijst’; sta je erop, dan mogen Amerikaanse burgers en bedrijven onder geen beding nog zaken met je doen.
Normaliter staan er rechtspersonen op de lijst. Een individu, of een bedrijf. Soms komt het voor dat er andere entiteiten op verschijnen, zoals bitcoinadressen. Maar telkens is dan het idee dat zo’n entiteit één op één verbonden is aan een rechtspersoon. Met die werkwijze is nu voor het eerst gebroken.
In het geval van Tornado Cash zijn de website (tornado.cash) en de Ethereum-adressen waarop de smart contracts bereikbaar zijn op de sanctielijst gezet. Met andere woorden: interactie met die adressen is voor Amerikanen strafbaar geworden, met in potentie hoge geldboetes of langdurige gevangenisstraf als gevolg.
Het unicum is dat met deze handeling een verbod is afgevaardigd op opensourcesoftware. Een neutrale tool – het is immers enkel code – die door iedereen gebruikt kan worden, crimineel én (al dan niet bezorgde) goedschikse burger. In plaats van het opleggen van beperkingen aan personen of bedrijven die verdacht worden van criminaliteit of terrorisme, wordt iedere Amerikaan geraakt die zijn geld wil gebruiken op een manier die zijn privacy waarborgt, transacties die volledig legaal en/of persoonlijk zijn incluis.
Diverse organisaties hebben daarom kenbaar gemaakt te willen toetsen of de regering handelt conform de Amerikaanse grondwet. Op grond van de uitkomst van eerdere rechtszaken, waarin beperkingen rond transactievrijheid centraal stonden, worden daar op zijn zachtst gezegd grote vraagtekens bij gezet.
Het probleem met zo’n sanctielijst is dat het vullen ervan eenvoudig is (daar komt geen rechter aan te pas), maar dat het veel tijd, geld, en energie vereist om er weer af te komen. In de periode tussen die twee momenten is het voor Amerikanen eenvoudigweg strafbaar iets te doen met de gesanctioneerde, die direct als paria behandeld wordt. Zo werd Roman Semenov van GitHub verbannen, blokkeerden ‘web3-platforms’ Infura en Alchemy verzoeken naar adressen gerelateerd aan Tornado, en werd diens website uit de lucht gehaald.
Hier moeten we even bij stilstaan. Tornado Cash werd beschouwd als decentrale, censuurbestendige software. Toch was er maar één sanctie voor nodig om de werking ervan teniet te doen. Voor velen werkte dit als eye opener: decentralisatie gaat verder dan enkel wat smart contracts op Ethereum uitrollen.
Opvallend is ook dat er veelal naar bestaande structuren wordt gegrepen om het voorval aan te vechten. De rechter bijvoorbeeld, of beïnvloeding via de politiek. Het doel daarvan is om te voorkomen dat software op een sanctielijst gezet kan worden. Een nobel doel, maar het geeft ook de indruk dat men zich nog onvoldoende bewust is van wat decentralisatie en censuurbestendigheid betekent.
Het gaat er niet om dat een centrale autoriteit een maatregel kan nemen. Dat kan én zal gebeuren. Bestendigheid tegen censuur gaat erom dat het effect van de genomen maatregel minimaal of zelfs afwezig is. En dat is hier duidelijk niet het geval. De les is dat censuurbestendigheid een diepere betekenis heeft, en decentralisatie van alle componenten van een oplossing (of tool) vereist.
Toch is het niet zo dat Tornado Cash helemaal niet meer te gebruiken is. Voor de power user is het relatief eenvoudig om de smart contracts direct aan te spreken. Zo verschenen er na de publicatie van de sanctie diverse transacties naar bekende grote wallets via Tornado Cash.
Bovenstaande verzender van stukjes ether maakt zo pijnlijk duidelijk dat een Ethereum-gebruiker zich niet zonder meer aan de sanctie kan houden. Over wat er naar een adres wordt opgestuurd, heeft hij immers geen controle.
Goed, terug naar de opgelegde sanctie en het handelen van de Amerikaanse regering, die hiermee een gevaarlijk precedent schept. Nu is Tornado Cash het onderwerp geweest, een tool waarvan duidelijk is dat criminelen grootgebruikers zijn. Maar onder sommige analisten is de angst dat de woede zich de volgende keer richt op Uniswap, en dat Ethereum daarna de sjaak is. ‘En wat houdt het autoritaire regime tegen om zich daarna op bitcoin te storten?’
Zo’n vaart zal het niet lopen. Belangrijker is het touwtrekken tussen twee maatschappelijke belangen: het tegengaan van criminaliteit en het recht op privacy, en via privacy de vrijheid van het individu. Wat weegt zwaarder? Wat ons betreft heeft Seth Hertlein, bestuurder bij Ledger, daar een lezenswaardige draad over geschreven, waarmee we dit gedeelte afsluiten.
Verder deze week:
- Korte bosbrandupdate. De Duitse cryptobank Nuri is failliet (funds are safu). Eén van Canada’s grootste pensioenfondsen had 150 miljoen dollar in Celsius gestoken. Leenbedrijf Hodlnaut is de laatste in de rij die de mogelijkheid om geld op te nemen heeft uitgeschakeld. En ten slotte goed nieuws: Voyager heeft groen licht gekregen om 270 miljoen dollar terug te geven aan klanten.
- De Ethereum Merge komt eraan. Ja, nu echt, als we de berichten van afgelopen week moeten geloven. Het laatste testnet is over naar Proof of Stake, en nu heeft enkel nog Ethereum’s hoofdnetwerk een gedaanteverwisseling voor de boeg. Rond 16 september staat deze mijlpaal op de planning.
- We blijven even bij Ethereum. Een merge impliceert dat er één netwerk overblijft, maar is dat zo? Als het aan prominente miners ligt niet; zij gaan een poging wagen om de Proof of Work-versie van Ethereum in leven te houden. In feite leidt de merge dan tot een hard fork, waarbij er twee versies van ether overblijven: ETHPoS en ETHPoW. Diverse handelsplatforms hebben al aangegeven beide te gaan ondersteunen.
- De Verenigde Naties (VN) staat in haar meest recente Policy Brief uitgebreid stil bij de opkomst van cryptovaluta’s en de manieren waarop landen zich daartegen zouden moeten weren. De VN erkent het bestaan van twee toepassingen, te weten snelle en goedkope remittances en bescherming tegen inflatie. Opvallend is dat de organisatie de functie van cryptovaluta’s in crisissituaties achterwege laat, evenals de humanitaire functies die ze vervullen in opkomende economieën. Hun advies: kapotreguleren.
- Binance lijkt hard op weg te zijn naar een registratie in Nederland. Maandag bracht de beurs Nederlandse gebruikers op de hoogte van aanvullende en striktere verificatieregels. Degene die daar niet aan voldoet, verliest toegang tot zijn account.
- Coinbase heeft geen lekker kwartaal achter de rug en schreef dieprode cijfers. De beurs maakte een verlies van 1 miljard dollar, waarvan ongeveer de helft te wijten is aan daling van de waarde van cryptovaluta’s die ze in bezit heeft. Hoe ze dit gaan oplossen? Misschien dat nieuwe staking-producten zoden aan de dijk zetten.
- Deze week ontstond ook wat ophef over MailChimp, een populair platform voor het schrijven en versturen van nieuwsbrieven. Diverse cryptobedrijven werden van het platform buitengesloten op grond van hun Acceptable Use Policy. Daarin beschrijft het bedrijf diverse sectoren en activiteiten die niet toegestaan zijn, omdat e-mail daarover te vaak als spam wordt aangemerkt. Je raadt het al: crypto is daar één van.
- Iran gebruikt crypto om internationale handel te faciliteren. Het gaat in ieder geval om een transactievolume van meer dan 10 miljoen dollar. Opvallend is dat de vice-minister van Handel zich er en plein public over uitspreekt. Hij stelt dat “tegen eind september het gebruik van cryptovaluta wijdverbreid zal zijn in de buitenlandse handel”. Of dat nu goed nieuws is? Waarschijnlijk niet: Iran staat bij menig Westers land op de sanctielijst.
- Vermogensreus BlackRock start een bitcoinfonds voor grote beleggers. Dit wordt beschouwd als een welkome ontwikkeling, waarin het grote geld van de institutionele belegger centraal staat. Of en wanneer dat instroomt, blijft de vraag.
Meme van de week
Ten slotte
Zo, je bent weer bij! Deze Roundup werd weer als vanouds volledig in elkaar gezet vanuit Nederland. Vanaf volgende week gaan we weer full steam ahead, samen met jullie. We zijn benieuwd naar wat het brengen gaat. Geniet van de zon, en tot snel!
Groet,
Peter, Bert, en Bart