Bitcoin schiet omhoog ten opzichte van de dollar, maar diezelfde dollar leverde weer flink in ten opzichte van de euro. De vraag is hoe veel zoden dat aan de dijk zet, aangezien de dollar de laatste maanden als een sloopkogel door de wereldeconomie vloog. Snap jij het nog? Bert gelukkig nog wel, lees snel door voor zijn kijk op de markt. Verder geeft Peter een update over het onderzoek dat de Amerikaanse president Biden heeft laten doen naar crypto mining en voorziet Bart je weer van een aantal lekkere podcasts. Veel leesplezier!
Marktupdate
De koers zakte afgelopen dinsdag 6 september tot dik onder de 19.000 dollar en sloot op het laagste punt sinds december 2020, zie lijn (A) in de grafiek hieronder.
Dat is dus ook een lagere dagsluiting dan op 18 juni toen in de Celsius-crash de koers met veel geweld omlaag kletterde en zelfs even de 17.500 dollar aantikte. Dit is een interessante test. Wat is de reactie van de markt hierop?
Geen grote crash in elk geval, maar een heel bevredigend antwoord hebben we niet gekregen. De koers steeg sindsdien weliswaar met 13 procent naar 21.000 dollar, maar deze stijging is grotendeels toe te schrijven aan de dollarkoers.
De dollar daalde stevig, en tegelijk stegen aandelen, edelmetalen en crypto-assets. Saved by the bell?
Zo langzamerhand krijgen we een beeld bij hoe een bodemformatie eruit zou kunnen gaan zien. Daarbij zou de koers rond 25.000 dollar een rol kunnen spelen als weerstand, zie lijn (B).
De scherpe daling van de dollar en bijbehorende stijging van aandelen, edelmetalen en bitcoin volgde op het rentebesluit van de ECB. Gisteren, op donderdag 8 september, verhoogde de Europese centrale bank de rente met 75 bps van 0 naar 0,75 procent.
Bloomberg heette ons welkom in de ‘jumbo hike club’ omdat de ECB zich bij de ruim 40 centrale banken voegde die recent een rentestap maakten van minstens 75 bps. Voor het eerst sinds 14 december 2011 is de rente positief.
De verhoging zelf was geen verrassing. De aankondiging veroorzaakte donderdag dan ook geen grote schokken. Toch is het lastig om in te schatten hoe de euro ervoor staat.
ECB-voorzitter Christine Lagarde maakte in de toelichting bekend nog niet te beginnen met het afbouwen van de obligatie-portefeuille, ook wel QT genoemd. Ook komen er gunstige leenvoorwaarden voor banken om liquiditeitsproblemen in de financiële sector te voorkomen.
Dat wijst erop dat Europa zich voorbereidt op een periode waarin overheden (grote) tekorten moeten financieren. Bijvoorbeeld voor het steunen van huishoudens en bedrijven met hun energierekening.
Tegelijk de economie afremmen (rente verhogen - verkrappend beleid) en steunen (obligaties opkopen - verruimend beleid) is niet vanzelfsprekend een succes.
Of de ingezette stijging van de euro het definitieve einde betekent van de maandenlange daling valt dus nog te bezien. Robin Brooks, hoofdeconoom van de IIF, denkt van niet: ‘Is [this rally in Euro] sustainable? No! Euro will start falling again’.
Het is goed denkbaar dat in Europa de discussie op gang zal komen of de geplande renteverhogingen wel door moeten gaan. Het argument is dan dat een krapper beleid een probleem is voor landen die grote tekorten moeten financieren tegen hoge rentes, en dat ruimer beleid kan helpen om de recessie wat te verlichten.
De ECB zal daar niet veel voor voelen. Voor hen is het bestrijden van de inflatie het belangrijkst, ook al kan monetair beleid daar in dit geval weinig aan veranderen. Zoals het IMF in onderstaande tweet zei: centrale banken moeten rentes verhogen om inflatie in toom te houden, en om hun geloofwaardigheid te behouden.
De achterliggende gedachte is dat als centrale banken hun geloofwaardigheid verliezen, dat er runaway inflation kan ontstaan doordat de inflatieverwachtingen steeds verder stijgen. En dat risico alleen is voldoende reden om de rente te verhogen, ook als dit eigenlijk weinig zoden aan de dijk zet.
De komende twee weken zouden best eens onstuimig kunnen worden op de financiële markten. Omhoog, omlaag, of beide. We noemen een paar mogelijke bronnen:
- Volgende week worden Amerikaanse inflatie- en industriecijfers bekend gemaakt en de week daarna volgt op 21 september een nieuw rentebesluit van de Amerikaanse centrale bank.
- Ook zal in de komende weken (hopelijk) duidelijker worden hoe Europa de energietekorten en hoge energieprijzen gaat aanpakken.
- Specifiek voor de cryptomarkt speelt de merge van ethereum rond 15 september een belangrijke rol. Als daar turbulentie ontstaat, zal dat ook effect hebben op de bitcoinkoers.
Wat ons betreft een goed moment om geen al te sterke mening te hebben en uit te zoomen. Een paar weken in het prijsbereik tussen 17.500 en 25.000 dollar zou een prima uitkomst zijn. Pas als we daar dagenlang en overtuigd onder geraken, is het tijd om de verwachting te herzien!
In de echokamer
We beginnen met een bescheiden feestje dat op ‘bitcointwitter’ werd gevierd. Donderdag was het precies een jaar geleden dat bitcoin als wettig betaalmiddel werd geclassificeerd in El Salvador; Legal Tender Day. Bitcoin Alpha-leden van het eerste uur herinneren zich wellicht nog de mooie rapportage die Bart daar maakte.
One year ago today, El Salvador made #Bitcoin legal tender 🇸🇻⚡️
— BTC Times (@btc) September 7, 2022
Who’s next? 👀 pic.twitter.com/fKWVHGnhAW
Met deze verjaardag komt ook de vraag hoe het staat met het gebruik van bitcoin in het Centraal-Amerikaanse land. Traditionele media zijn het daarover opvallend eens met elkaar: er stond een revolutie op het programma, maar er kwam nauwelijks iemand voor opdraven.
Rapportages van mensen die er zijn geweest om de opschudding zelf te ervaren zijn doorgaans wat genuanceerder. Zij laten zien dat je op veel plekken een lightning-betaling kan doen, zelfs vanaf je eigen node die in Nederland staat te ronken. Als bitcoiner voelt dat als magie, en de levendige lokale gemeenschappen die rond bitcoin zijn ontstaan versterken dat. Maar ook zij zien dat bitcoin in grote delen van El Salvador nu nog niet op het lijf van de burger geschreven is.
Wat het sentiment niet helpt, is dat financiële markten wereldwijd op hun gat liggen, bitcoin incluis. Daardoor zijn ambitieuze Salvadoraanse plannen in de koelkast beland, zoals het uitgeven van in bitcoin genoteerde obligaties en het bouwen van een bitcoinstad aan de voet van een vulkaan. Desondanks heeft de regering nog 200 miljoen dollar weten los te peuteren om te investeren in Bitcoin Beach, het initiatief dat beoogt een duurzaam bitcoinecosysteem op te richten aan de kust van El Salvador.
Aaron Wise
We vervolgen de tour door de echokamer bij een bericht over Coinbase. Hoe dieper je in het konijnenhol belandt, hoe feller de kritiek wordt op dit bedrijf. Des te opvallender was het dat in de hele grot positief geluid klonk. Waarom? Coinbase betaalt en steunt een rechtszaak tegen het Amerikaanse ministerie van Financiën die duidelijkheid moet scheppen over de vraag of de Tornado Cash-sancties rechtsgeldig zijn.
Today, we announced that @Coinbase is funding and supporting a lawsuit by six individuals against the Treasury Department’s sanctions of Tornado Cash’s smart contracts, an open source piece of software. You can read more about the details here: https://t.co/lHUnb4ipjN
— Viktor Bunin 🛡️ (@ViktorBunin) September 8, 2022
De zaak is aangespannen door zes gebruikers van de mixer, onder wie enkele prominente ethereum-gebruikers. Ze stellen dat de Amerikaanse regering verder is gegaan dan haar eigen bevoegdheid toestaat, de overheid hun vrijheid van meningsuiting en eigendomsrechten heeft geschonden, en dat gezagsgetrouwe Amerikanen door het gedrag van de regering worden beperkt in hun recht om vrij deel te nemen aan financiële transacties.
Normaliter lopen dit soort zaken jaren voordat de rechter een vonnis uitspreekt. De belangrijkste advocaat van Coinbase hoopt op een sneller verloop, omdat er geen geld mee gemoeid gaat. “De zaak draait om een eenvoudig constitutionele geschil”, aldus Paul Grewal, de voorman van de Coinbase-advocaten.
We sluiten de tour af met een tweet uit januari 2018. Say what?! Dat was onze eerste reactie ook toen we dit bericht van Liz Truss herkauwd zagen worden:
We should welcome #cryptocurrencies in a way that doesn't constrain their potential. Liberate free enterprise areas by removing regulations that restrict prosperity. #PolicyExchange #futureoffreedom #shakeup
— Liz Truss (@trussliz) January 30, 2018
De naam Liz Truss zegt je na deze week wellicht wat meer dan 4,5 jaar geleden het geval was. Truss werd maandag verkozen tot leider van de Conservatieve Partij, en volgt Boris Johnson op als premier van het Verenigd Koninkrijk. Reden voor de bitcoingemeenschap om bovenstaande tweet van stal te halen en nog eens expliciet onder de neus van Truss te duwen. Kleine kans natuurlijk dat het Truss bereikt; die heeft andere dossiers om zich over te buigen.
Kijk-, lees-, en luistertips
Podcast: 'Het tweede seizoen van Het Nieuwe Geld'
We beginnen deze week met een podcast waar we heel erg naar uit hebben gekeken: het tweede seizoen van de podcast 'Het Nieuwe Geld'. In het eerste seizoen ging Reinjan Prakke op zoek naar antwoorden op de vragen die hij had rondom ons geld. Die zoektocht zet hij in het tweede seizoen door. Als de interviews en productiekwaliteit net zo hoog liggen als in het eerste seizoen wil je dit niet missen!
Podcast: 'Hoe een hacker gestolen persberichten gebruikte om $100 miljoen te verdienen'
Toffe aflevering van Darknet Diaries. Host Jack Rhysider vertelt deze keer het verhaal van Arkadiy Dubovoy, die miljoenen dollar verdiende door te handelen met vertrouwlijke informatie (insider trading). Het interessante aspect van dit verhaal is de manier waarop Arkadiy aan deze informatie kwam: door het hacken van zogenaamde newswires. Wil je weten wat dat zijn? Luister dan deze aflevering.
Podcast: 'Het gas is op. Wat zijn de opties?'
Bert heeft het in de marktupdate al gehad over de inflatie en de renteverhoging van de ECB. We hebben in deze Alpha ook even kort de problemen van de nieuwe premier van de UK, Liz Truss, benoemd. Onderliggend voor beide issues is natuurlijk de huidige energy crunch waar Europa mee te maken heeft, veroorzaakt door het tekort aan gas nu de Russische gaskraan dicht is. Wat kunnen politiek leiders (zoals Truss) doen? Welke instrumenten hebben ze tot hun beschikking? In deze aflevering van Money Talks proberen experts van The Economist daar een antwoord op te geven.
Podcast: 'Bitcoin miners in de problemen'
Deze podcast is een lekkere snack: prima voor tijdens het afwassen of stofzuigen. Host David Pan gaat in gesprek met Amanda Fabiano (Galaxy Mining) over de problemen die spelen onder bitcoinminers. Hoe winstgevend is het nog? Houden miners het nog vol?
Podcast: 'Hoe werkt het ontwikkelproces van bitcoin?'
Een aantal maanden terug vond er een verandering plaats aan het bitcoin protocol: taproot. Waarschijnlijk heb je het wel langs zien komen. Misschien heb je dan ook gezien dat het proces gezien rondom deze upgrade: veel discussies, meningen en meetings. Veel mensen hadden nog nare herinneringen aan de update ervoor, waar er vanalles mis ging. In deze aflevering van Bitcoin Explained leggen Sjors en Aaron uit hoe het ontwikkelproces van bitcoin in elkaar steekt.
Twitter Thread: 'Self hosten van e-mail is onmogelijk'
Sluiten we deze rubriek af met een draadje op Twitter. Carlos Fenollosa laat weten dat hij stopt met het self-hosten van zijn e-mail server. De reden: hij is door alle grote tech bedrijven gebanned, waardoor zijn e-mail direct richting de spam folder van de ontvanger gaat (of helemaal niet aankomt). Hij kaart hierbij een probleem aan dat ook relevant is voor bitcoin: je protocol kan wel open-source zijn, het gedrag van de grote spelers die software bouwen op je protocol zijn net zo belangrijk. Bij bitcoin hebben we het dan over (decentrale) exchanges, wallets en aanbieders van node software.
After self-hosting my email for twenty-three years I have thrown in the towel 😩
— Carlos Fenollosa (@cfenollosa) September 4, 2022
Email is now an oligopoly, a service gatekept by a few big companies which does not follow the principles of net neutrality.
In het kort
Het meest besproken nieuws denderde gisteren de wereld in. Je herinnert je wellicht nog wel dat president Biden in maart een groot aantal overheidsorganisaties de opdracht gaf om te onderzoeken hoe de VS moet omgaan met de opkomst van cryptovaluta’s. Onderdeel hiervan is grip krijgen op het energieverbruik van de industrie, met als doel om negatieve klimaateffecten en milieuvervuiling te verminderen. Je raadt het al: hierover verscheen een persbericht.
De inhoud van het persbericht is gebaseerd op het rapport (PDF) dat de OSTP – Office of Science and Technology Policy – over dit onderwerp heeft gepubliceerd. De strekking ervan is als volgt:
- De industrie rond bitcoin en crypto in het algemeen kan energie-intensief zijn, en de VS is een belangrijke speler op dit gebied.
- Tussen de 0,9 en 1,7% van alle Amerikaanse stroom wordt door deze industrie verbruikt, gelijk aan al het computer- en lichtgebruik door Amerikaanse huishoudens.
- De uitstoot van deze industrie is significant, vergelijkbaar met de uitstoot van dieseltreinen in de VS.
Dat leidt tot de volgende aanbevelingen:
- Minimaliseer de uitstoot van broeikasgassen en andere externaliteiten, waaronder het gebruik van water en geluidsoverlast.
- Beperk gevolgen van de industrie op de betrouwbaarheid en integriteit van het stroomnet.
- Verzamel data om concrete gevolgen op tafel te krijgen, te kunnen volgen, en te kunnen mitigeren.
- Bevorder transparantie over energieverbruik van de industrie en de manieren waarop zij zelf de externaliteiten vermindert.
Zo op het eerste oog ontstaat er een redelijk genuanceerd en neutraal beeld. Dat wordt anders als je het rapport zelf in duikt. Dan blijkt dat de gebruikte bronnen erg eenzijdig zijn, dat door de industrie aangedragen oplossingen (zoals het gebruik van methaan) in twijfel worden getrokken, en dat het meest energieintensieve consensusmechanisme - die van bitcoin - alvast met het hoofd op het hakblok is gelegd.
BREAKING: White House says U.S. Congress may consider legislation to BAN Proof of Work #Bitcoin mining. pic.twitter.com/w4NbK2ULlI
— Bitcoin Magazine (@BitcoinMagazine) September 8, 2022
In de bitcoingemeenschap is de reactie hierop divers. Er zijn mensen die meegaan in de FUD en zich bedwelmen met doemscenario’s. Anderen zetten zich af tegen de overheid, met als strekking dat bitcoin als zondebok wordt gebruikt; een afleiding voor andere zonden. Anderen leggen juist de nadruk op positieve elementen uit het rapport, en zien in het stuk – zeker met de inbreng waarmee het agentschap gewerkt heeft in het achterhoofd – een hoopvol praatstuk.
BREAKING: White House Crypto Mining Report says #Bitcoin mining can be good for the environment.
— Dennis Porter (@Dennis_Porter_) September 8, 2022
Wij zitten meer aan de realistische kant van het spectrum. Feit is dat klimaatverandering hoog op de agenda staat van overheden wereldwijd en dat allerlei landen anno nu met een energiecrisis worstelen. En juist in deze landen is het beeld bij het nut van bitcoin extreem onderbelicht; de verhalen gaan over beleggen, gokken, criminaliteit, en... stroomverbruik. Tel daarbij op dat decentralisatie niet in het woordenboek van beleidsmakers te vinden is, en de realiteit is dat bitcoin een heftige strijd te wachten staat waarin de essentie ervan op het spel staat: Proof of Work.
This battle will be more brutal than people realize
— Greg Rosenthal (@GregMRosenthal) September 8, 2022
Censorship resistant and permissionless are two words most regulators and politicians do not like https://t.co/29s6G3RSm1
Niet zo lang geleden zagen we al hoe eenvoudig zo’n Proof of Work-verbod in de wetboeken kan belanden. In Europa lag dit impliciet en expliciet op tafel bij de vorming van MiCA- en TFR-teksten. Nu wordt het een Amerikaans thema, en de omstandigheden om deze discussie te voeren zijn er niet beter op geworden; integendeel.
Dan hebben we het niet alleen over wat er dagelijks in de krant te lezen is. We denken ook aan de overstap van ethereum naar Proof of Stake. Je kunt er vanuit gaan dat dit als bewijs wordt gezien dat er werkbare alternatieven zijn op het ‘energieverslindende’ mechanisme van bitcoin. En hier raken we de essentie van het probleem: het is extreem lastig om in één zin uit te leggen waarom Proof of Work vooralsnog essentieel is, terwijl bitcoin wegzetten als klimaatprobleem met een simpele leus is gedaan.
Een vraag is of de ‘oorlog’ die boven bitcoin hangt de gehele industrie bij elkaar brengt of juist uit elkaar drijft. Het Tornado Cash-debacle is een voorbeeld van een verzoenende gebeurtenis. Ondanks dat het een ethereum-applicatie is, stonden vooraanstaande bitcoiners op om het bestaan ervan te verdedigen. Maar waar zijn de ethereum-voormannen die Proof of Work verdedigen? De vraag stellen, is hem beantwoorden:
I don't approve of your consensus algorithm but I will strongly defend your right to consense with it.
— vitalik.eth (@VitalikButerin) September 9, 2022
Goed, even een stap terug. Of we het nu leuk vinden of niet, dergelijke politieke strijd is onvermijdelijk bij een technologie die groot groeit. Zeker in het geval van cryptovaluta’s, die zichzelf als optie presenteren naast datgene dat de overheid (of andere centrale partijen) aan haar burgers te bieden heeft. En met elke strijd die beslecht is, wordt het voortdurende bestaan ervan weer wat zekerder.
Sluiten we af met een perspectief op dit thema die we nog niet genoemd hebben. Sommigen zien een overheid die helpt om bitcoin verder te decentraliseren. Zou Proof of Work daadwerkelijk verbannen worden, leidt dat tot een diaspora van miners en het verder ongrijpbaar worden van bitcoin. Antifragiel, precies zoals het bedoeld is; toch?
You cannot stop Proof of Work mining.
— Braiins | bitcoin mining tools (@braiins_systems) September 8, 2022
Your best chance was in 2008, and now it's too late.
Gaan we door met het overige nieuws:
- Binance heeft naar buiten gebracht dat ze alle stablecoin-liquiditeit samenvoegt naar één munt: BUSD. Concreet gaat het om USDC, USDP, en TUSD; stuur je die naar Binance, dan zie je ze terug in een opgehoogd BUSD-saldo. Als je BUSD opneemt, kan je kiezen in welke stablecoin je de transactie wilt doen. Tether blijft buiten schot, maar niet omdat USDT zo’n solide munt is; het wordt vanwege de samenstelling van de reserve niet gezien als dollar-equivalent en het gebruik ervan is “operationeel inefficiënt” vergeleken met de USDC-achtigen.
- De Ethereum-merge komt eraan. Volgende week donderdag (15 september) zou één van de grootste gebeurtenissen ooit in de cryptowereld gebeurd moeten zijn. Daarna draait Ethereum op Proof of Stake en verschuift de aandacht van de Merge naar de Surge, Verge, Purge en Splurge. Deze gebeurtenis trekt ook buiten de cryptowereld de aandacht. The Economist schreef erover, en ING blikte vooruit op de mogelijke gevolgen: “It may increase its acceptability to regulators, and provide a boost to adoption”.
- De Nederlandse regering heeft een nieuwe campagne gelanceerd: Slim in Crypto. Met de campagne wil het ministerie van Financiën jongeren informeren over de risico’s van crypto’s. Met korte video’s op YouTube, Snapchat en Twitch worden jongeren gewezen op valkuilen en te mooie verwachtingen.
- Een grote mining pool sloot deze week onverwacht de mogelijkheid om bitcoin op te nemen. Poolin, een Chinees bedrijf dat goed is voor 10 procent van alle rekenkracht, stelt liquiditeitsproblemen te hebben vanwege “een sterke toename van opnames”. Volgens Poolin is er niets ernstigs aan de hand, en gaat de achterdeur binnen 2 weken weer open.
- Onlangs werd de zesde Europol-conferentie gehouden gericht op financiële criminaliteit en cryptovaluta’s. Onder de deelnemers vinden we de top van de Europese opsporingsdiensten en politiek, maar ook bedrijven als Binance, CypherTrace, Chainalysis, en TRM Labs. Hun gezamenlijke conclusie: publieke blockchains zijn ideaal voor het opsporen van criminaliteit. Kennelijk neemt het comfort rond het bestaan van cryptovaluta’s toe onder dit publiek.
- Afgelopen weken ontstond er wat FUD rondom het vrijkomen van gestolen Mt. Gox-bitcoins. Daarover is wat meer informatie naar buiten gekomen. De datum waarop de uitbetaling plaatsvindt, is nog onbekend. Wel is de vorm duidelijker: iedereen krijgt een basisbedrag en kan daarna kiezen tussen een extra forfaitaire vergoeding of langer wachten op een eventueel restant.
- Trezor en Wasabi slaan de handen ineen. Vanaf begin volgend jaar moet het voor Trezor-gebruikers mogelijk zijn om direct vanuit de bijbehorende software een CoinJoin te doen, om via die weg hun privacy te verbeteren.
- Rusland wil, volgens Russische media, stablecoins gebruiken om onder sancties uit te komen. Dat zou dan moeten gebeuren tussen “bevriende landen”, stelt nieuwsbureau Tass. Het gaat overigens niet om USDC of een andere bekende munt. “Stablecoins kunnen worden gekoppeld aan allerlei instrumenten. Denk aan goud, waarvan de waarde voor iedereen duidelijk is”, zei de Russische minister van Financiën.
Meme van de week
Ten slotte
We hebben een enerverende week achter de rug. Zeker voor Peter; hij vond zichzelf woensdag terug tussen Binance-medewerkers en een groep (f)influencers.
Eerlijk is eerlijk: het was een stuk minder eng dan hij het vooraf inschatte. De influencers zijn op een inspirerende manier bezig met hetzelfde thema als wij, en bij Binance-baas CZ leefde de noodzaak om als sector de handen ineen te slaan om politici en toezichthouders voor te lichten. Een mooi gespreksonderwerp, waar we met de inhoud van deze Roundup nog maar eens het belang van benadrukken.
Groet,
Bert, Peter, en Bart